Bizi Ne Mutlu Eder?

Hayatta başarılı olabilmek için birçoğumuz kendimize belli hedefler koyarız. Bazıları için bu, derslerden iyi not almak, dolgun ücretli staj olanağı yakalamak, hayalindeki işi bulmak ve çok para kazanmak anlamına gelir. Bazıları da hedeflerini romantik ilişkiler etrafında belirler ve “o” kişiyi bulmak için çabalar. 

Hayatta bazı şeyleri neden istediğinizi kendinize sorduğunuzda, cevabı büyük olasılıkla mutluluk olacaktır. Sonuçta hepimiz mutlu olmayı arzularız. 

Mutluluk

California Riverside Üniversitesi’nden Psikoloji Profesörü ve Nasıl Mutlu Olunur? (The How of Happiness) kitabının yazarı, Dr. Sonja Lyubomirsky çoğu insanın mutlu olmak için çabaladıklarını anlatıyor. Kuşkusuz, bu çabaya değecek birçok sebep de var! Araştırmalar mutlu insanların işlerinde daha verimli olduklarını, tatmin edici evlilikler yaptıklarını ve boşanma olasılıklarının daha düşük olduğunu gösteriyor. Ayrıca, mutlu insanların bağışıklık sistemi daha güçlü ve strese daha dayanıklılar. 

Psikologlara göre mutluluğun iki tamamlayıcı parçası var: 1) Olumlu duygular (neşe, hoşnutluk) ve 2) Hayattan tatmin olmak. Dr. Lyubomirsky’nin araştırmasının da gösterdiği üzere genler, hayat şartları ve bilinçli aktiviteler yapmak (mutluluğu artıran aktiviteler yapmak için çabalamak) mutluluk hissini oldukça derinden etkiliyor. Özünde, mutlu bir insanı mutsuz bir insandan ayıran özellikler bu üç faktöre dayanıyor.

Yanlış olanı istiyoruz

Mutluluğa çıkan pek çok yol var fakat bazı yolları denemeye değmiyor. Elbette iyi not almayı, iyi işlere girmeyi ve harika ilişkilere sahip olmayı istemekte hiçbir sorun yok. Ancak, zihinsel sezgilerimiz, çoğunlukla yolun sonunda gerçekten ne kadar mutlu hissedeceğimizle ilgili yanlış tahminlerde bulunmamıza sebep oluyor. Yale Üniversitesi’nden Dr. Laurie Santos bu konuya optik illüzyon perspektifinden bakmayı öneriyor. Bir optik illüzyona baktığımızda gördüğümüzü sandığımız şeyle ilgili çıkarımlarda bulunur ve bir sonuca varmaya çalışırız. İllüzyona daha dikkatli baktığımızdaysa zihinsel sezgilerimizin bizi hilekȃrca yanılgıya sürüklediğini görmek işten değildir. Dr. Santos mutluluğun optik illüzyonuna “yanlış istemek” adını veriyor. Başka bir deyişle, istediğimiz şeylerin (örn., iş, araba, para) bizi mutlu edeceğini düşünsek de gerçekte mutlu etmiyorlar (hayal ettiğimiz kadar). 

“Yanlış istemenin” sebepleri arasında hedonik adaptasyon yer alıyor. Hedonik adaptasyon kısaca, olumlu veya olumsuz uyaranlara alıştığımız (adapte olduğumuz) bir süreç. Psikolog Daniel Gilbert’ın da yazdığı gibi, “Harika şeyler özellikle ilk kez olduklarında harikadır, fakat mükemmellikleri tekrarla sönümlenir.” Örneğin, Koç Üniversitesi’ne kabul edilmek gibi bir deneyim yaşadıktan sonra büyük bir olasılıkla her sabah uyandığınızda kabul mektubunuzu kutlamazsınız. Bir süre sonra KU öğrencisi olmak normaliniz hȃline gelir. Hayatımızdaki olumlu değişikliklere adapte olmak tamamiyle normaldir ancak bu olumlu olaylara değer kazandırmayı öğrenirsek kolaylıkla mutluluk seviyemizi artırabiliriz.  

Daha mutlu olmanın yöntemleri genel olarak hedonik adaptasyonu atlatmaya ve dikkatimizi mutluluğumuza değer katan şeylere vermeye dayanıyor. 

Daha mutlu olmanın yolları

Herhangi bir yöntemi uygulamaya geçmeden önce Dr. Lyubomirsky, kişiliğimizi, güçlü yönlerimizi, hedeflerimizi ve mutsuzluğumuzun kaynağını öğrenip anlamamızı öneriyor. Ayrıca, içinde yaşadığımız kültürün de mutlulukla ilgili düşüncelerimizi etkilediğini hatırlatmakta fayda var. Aşağıdaki yöntemler bazı kültürlerle bağdaşmayabilir. Dolayısıyla, hayatınıza uygun yöntemleri bulmak oldukça önemli.

• Maddi şeyler yerine deneyime yatırım yapın. Seyahat etmek, sanat galerisi gezmek ya da konsere gitmek kıyaslanamayan ve zamanla kısıtlı olan deneyimlerdir. Zaman kısıtlaması sadece hedonik adaptasyonu önlemekle kalmaz ayrıca deneyimi tam anlamıyla içimize çekmeyi hatırlamamızı sağlar. 
• Küçük şeylerin tadını çıkarın. Deneyimlerimizin farkında olmak ve onlara gereken özeni göstermek, daha fazla keyif almamızı sağlar. 
• Başka insanlar için jestler yapın. Örneğin başka birine kahve almak gibi küçük bir jest sadece o kişiye iyi gelmekle kalmaz bizim de daha mutlu hissetmemizi sağlar. 
• Bugün son gününüz olsun. Farz edin ki, başka bir şehre taşınmak üzeresiniz; taşınmadan önce keşfetmek istediğiniz yerleri düşünün. Sizi mutlu eden yerlere tekrar gidin veya yenilerini keşfedin. 

Bilinenin aksine, mutlu olmak çaba ister ancak  günlük olarak yaptığımız küçük şeyler bizi daha mutlu hissettirmeye yeter.