Uykusuzluk, İş Stresi ve Hipertansiyon

Ölümcül Bir Kombinasyon

Düsseldorf Üniversitesi ve Çevre Sağlığı Alman Araştırma Merkezi’nden Prof. Dr. Jian Li ve ekibinin yaptığı araştırmaya göre hipertansiyonu olan kişiler için uykusuzluk ve iş stresinin ortak etkisi kalp hastalığından ölme riskini üç katına çıkarıyor. Araştırmacılar, psikososyal faktörlerin hipertansiyonu olan kişilerde, olmayanlara göre daha güçlü bir etkisi olduğunu ileri sürüyor. İş stresi kendi başına dolaşım sisteminin normalden daha fazla çalışmasına etki ederken üstüne eklenen uykusuzluk bedenimizi tükenmişliğe sürüklüyor.

Bedende birikmiş stres sonrası toparlanmada uykunun çok önemli bir yeri vardır. Biz uyurken beyindeki glimfatik sistem çalışmaya başlar ve beta-amiloid gibi proteinlerin (Alzheimer hastalığına yol açtığı biliniyor) birikmesini önler. Ayrıca, araştırmacılar makalelerinde şöyle açıklıyor, “uyku, merkezi sinir sisteminin iyiyileştirici sürecine katkıda bulunur; yalnız beyin fizyolojisini yenilemez, bununla beraber dikkati, bellek kapasitesini ve modu da iyileştirir.” Dolayısıyla, yüksek tansiyonu olan biri için iş stresinin üzerine eklenen uykusuzluk yaşam kalitesini büyük oranda düşürüyor – erken ölüme bile sebep olabiliyor.

Çalışma

Araştırmacılar verilerini 1984 – 1995 yılları arasında Almanya’nın güneyinde yapılmış nüfusa dayalı bir kohort çalışmasından (MONICA/KORA) edindiler. Yalnızca 1.959 kişinin verilerini inceleyerek örneklem boyutunu uykusuzluk problemi yaşayan, işinde stresli ve yüksek tansiyonu olan çalışan katılımcılarla sınırlı tuttular.

Bu çalışma için iş stresi, “kontrolün düşük ve talebin yüksek olduğu durumlarda çalışmak” olarak tanımlandı. Bir diğer deyişle, taleplerin fazla olduğu bir işte çalışan fakat karar alma yetkisi olmayan bireyler iş dolayısıyla kendilerini baskı altında hissediyorlar.

Prof. Dr. Jian Li ve ekibi çalışmalarında stresli ortamlarda çalışan ve uyku problemi olan yüksek tansiyonlu kişilerin, sağlıklı bireylere kıyasla, kalp hastalığından ölme risklerinin üç katı daha fazla olduğunu buldu. Yalnızca iş stresi olan kişilerin riski 1,6 kat daha fazlaydı. Uyku problemi olanların ölüm riski ise 1,8 kat daha fazlaydı. 18 yıllık bir takip sürecinde bu riskin her olumsuz durumla arttığı ortaya çıktı.  

Uykuyu daha iyi almak faydalı

Bedenimiz birkaç uykusuz geçen geceyi tolere edebilir fakat iş stresi üzerine gelen uykusuzluğun birikmiş etkisi yaşamımızı tehlikeye atıyor. İşte günlük yıpranma ve aşınmanın etkilerinden kurtulmak için birkaç öneri:

• Uyuma saatine yakın bir rutin geliştirmek. Her gece aynı saatte uyumak imkânsız olabilir ancak yatmadan önce düzenli olarak yapacağınız tek bir şey beyninize artık yatma saatinin geldiği sinyalini verebilir. Örneğin, pijamalarınızı giymek, dişlerinizi fırçalamak veya rahatlatıcı bir müzik dinlemek gibi.
• Uykunuz gelmeye başladığında yatın. Eğer işle ilgili stresli düşünceler sizi uyutmuyorsa bu düşüncelerle ilgili yazın. Yarının endişeleriyle ilgili yazmak için saatinizi 15 dakikaya kurun. Zaman dolunca yazmayı bırakın ve dinlenmek için kendinizi hazırlayın.
• Yatmadan önce uyarıcı yiyecek ve içecekleri tüketmek de uykusuzluğa sebep olan faktörlerden. Kendinizi yatıştırmak için kafeinli içecekler yerine rahatlatıcı çaylar tüketin.
• Uykusuzluk için Bilişsel Davranışçı Terapi’yi (BDT) düşünebilirsiniz. BDT düşüncelerimize ilişkin bakışımızı yeniden gözden geçirmemizi sağlayan kanıta dayalı bir terapidir. Endişeleriniz sizi geceleri hiç uyutmuyorsa profesyonel yardım alabilirsiniz.

Bu çalışma European Journal of Preventive Cardiology’de yayımlanmıştır.

Glimfatik sistemle ilgili daha fazla bilgi için: https://kurious.ku.edu.tr/haberler/uykunuz-ne-kadar-derin/