Parlak Zihin İçin …

Spordan Fazlası Gerekiyor

Bulmaca çözmekle, günde 3 km koşmak arasında tercih yapmanız gerekse hangisini seçerdiniz?

Hareketsizlik, Dünya Sağlık Örgütü’ne göre dünya çapında ölüme sebep olan risklerin içinde 4. sırada yer alıyor – her yıl dünyada 3,2 milyon insan bağlı sebeplerden yaşamını yitiriyor. Oysa, konu beyin sağlığı olduğunda, yeni araştırmalar zihinsel egzersizin de fiziksel egzersiz kadar önemli olduğunu gösteriyor.

Zihinsel egzersiz beyindeki kan dolaşımını iyileştiriyor

Yeni yapılan bir araştırmada Texas Üniversitesi’nden Prof. Sandra Bond Chapman demans teşhisi olmayan çoğu insanın beyninde, “yavaş, sürekli ilerleyen ve yaşa bağlı, özellikle hafızanın yanı sıra planlama ve problem çözme gibi yönetici işlevler içinde” değişikliklerin olduğunu ortaya koydu. Ve söylediğine göre, “20’li yaşlardan itibaren, her 10 yılda toplam beyin kan akışının yüzde 1-2’sini kaybedebiliyoruz.”

Literatür fiziksel egzersizin bilişsel faydalarına yönelik araştırmalarla dolu. Prof. Chapman ve ekibiyse, kendi araştırmalarında farklı olarak zihinsel egzersiz ile fiziksel egzersizin, hafıza ve beyindeki kan akışı (CBF) ve damar reaktivitesi (CVR) gibi beyin fonksiyonları ölçütleri üzerindeki etkilerini kıyaslayarak değerlendirdiler. CBF beynin enerji dengesinden sorumlu fizyolojik bir parametreyken, CVR de beyin damarları fonksiyonu ve rezervi bakımından önemli bir işaretleyicidir.

Çalışma

Zihinsel etkinliklerde zayıflama ya da depresyon gibi rahatsızlıklarının olup olmadığı telefon görüşmeleriyle çalışmaya katılmadan önce saptanan katılımcılar orta yaşlı ve yaşlı yetişkinlerden oluşuyordu. Araştırma için seçilenler üç gruba rastgele yerleştirildiler: 1) zihinsel egzersiz grubu (18 kişi) 2) fiziksel egzersiz grubu (18 kişi) 3) kontrol grubu (19 kişi).

Zihinsel egzersiz grubuna SMART adı verilen üst-bilişsel – kişinin kendi düşünce süreçlerini anlama kapasitesi – stratejiler eğitimi veren bir program uygulandı. Eğitim üç ana bilişsel stratejiyi geliştirmeye odaklıydı: 1) Stratejik dikkat 2) Bütünleştirici düşünce 3) Yenilikçilik.

• Stratejik dikkat – zamanı iyi kullanma ve görev dağılımı becerilerini öğretir.
• Bütünleştirici Düşünce – detaylara odaklanma ve büyük resme geri dönme becerilerini geliştirmeye yardımcı zihinsel kontrol öğretir.
• Yenilikçilik – olaylara başka bir gözden bakabilme ve esnek düşünme becerileri edindirir.

Diğer taraftan, fiziksel egzersiz grubuyla haftada 60 dakikalık üç egzersiz seansı yapıldı. Her seans 5 dakikalık ısınma, 50 dakikalık aerobik egzersiz ve 5 dakikalık soğumadan oluştu.

Her iki grubun katılımcı üyeleri de 12 hafta boyunca, hafta üç kez Cooper Enstitüsü ve BrainHealth Merkezi’nde eğitimlerini sürdürdüler.

Sonuçlar

Araştırma bulguları, hem zihinsel hem de fiziksel egzersizin, birbirinden farklı şekillerde beyin için faydalarının olduğunu ortaya çıkardı. Zihinsel egzersiz grubundaki katılımcıların CBF’lerinde %8 artış gözlemlendi. Prof. Chapman’a göre, “Zihinsel egzersiz grubunun beyin kan akışında yaklaşık %8’lik bir artışın görülmesi, kan akışının sinirsel sağlıkla bağlantısı sebebiyle, yılların bizden alıp götürdüğü beyin sağlığını geri kazanabildiğimiz anlamına gelebilir.”

Zihinsel egzersiz grubuna kıyasla, fiziksel egzersiz grubunun kısa süreli belleklerinde bir iyileşme görüldü. Araştırma yazarlarından Prof. Laura DeFina’ya göre, “Fiziksel aktivite daha fazla form tutmayı sağlayabilir. Cooper Merkezi Boylamsal Çalışma katılımcılarında, formda olmak yaşlanmaya bağlı demansın daha az görülmesine sebep olmuştur.”  

Bulgulara genel olarak bakıldığında, zihinsel fonksiyonları iyileştirmek için beyin sağlığına bütünsel bir bakış açısıyla yaklaşmak şart.

Bilge atalarımızın dediği gibi, bir müsibet bin nasihatten iyidir. Bir başka değişle, beyninizi eğitmeye henüz 20’li yaşlardayken başlamak, orta yaşa gelene kadar beklemekten daha iyi olabilir.

İyi egzersizler diliyoruz!