Kalp Hızı Duyguları Etkiler mi?

Bedenimiz bir tehditle karşılaştığı zaman içimizde bir dizi fizyolojik değişim meydana gelir. Daha hızlı soluk alıp veririz, kalp daha hızlı atar ve sindirim sistemi hızlanır veya yavaşlar. Ayrıca bedeni saran yoğun duygular rasyonel düşünmeyi zorlaştırır.  

Birçok okur tarafından beğenilen Beden Kayıt Tutar kitabının yazarı, Bessel van der Kolk, karşılaştığımız olumsuz olayların bizi nasıl etkilediği konusunda zihnin önemli bir rol oynadığını öne sürüyor. Yaşadığımız her şey algı süzgecinden geçer. Zihin olayın gerçek ya da hayal ürünü olmasıyla ilgilenmez. 

Stres ve travma çalışmalarından elde edilen bilgiler algılarımızın fizyolojimizi etkilediğini ortaya koyuyor. İnsan vücudunun solunum, kalp atış hızı ve sindirim gibi fonksiyonlarını kontrol eden ve otonom sinir sistemi adı verilen düzenleyici bir sistemi vardır. Otonom sinir sistemi vücudun uyarılma seviyelerini kontrol eden iki farklı dala ayrılır. Parasempatik ve sempatik sinir sistemi nefes alışverişlerimizi etkilerken tam tersi de geçerlidir. Nefes aldığımızda sempatik dal aktive olurken, nefes verdiğimizde parasempatik sistem uyarılır.

Kalp atış hızı değişkenliği nedir?

Nefes ve kalp birbiriyle bağlantılıdır. Nefes kalitesi (örn., hızı ve derinliği) birbirini takip eden iki kalp atışı arasındaki aralığı etkiler. Buna kalp hızı değişkenliği adı verilir (KHD). KHD, otonom sinir sisteminin ne kadar iyi çalıştığını test etmek için kullanılan bir “biyomarker” ya da belirteçtir. KHD özünde parasempatik ve sempatik sinir sistemleri arasındaki dengeyi ifade eden bir ölçüttür.

van der Kolk’un kitabında da altını çizdiği üzere kendini dengeleyebilen bireylerin KHD’lerindeki dalgalanmalar normal karşılanır. Sinir sistemi dengeli olan kişilerde kalp atış hızının solunumla senkronize olduğu görülmektedir. Ancak, travma sonrası stres bozukluğu yaşamış bireylerde sığ ve hızlı nefeslerle dengesiz ve yavaş kalp ritmi gözlemlenmektedir.  

Bir mesele canımızı sıktığında nefeslerimizin ve kalp ritminin düzensiz olması normaldir. Bu, sinir sistemimizin üzücü bir olaya verdiği geçici bir tepkidir. Düzensiz nefes ve kalp ritmi yalnızca kronikleşirse problemlere yol açabilir. Düşük kalp hızı değişkenliği parasempatik ve sempatik sinir sisteminde dengesizliğe işaret edebilir. Dolayısıyla duyguları düzenlemek zorlaşır.

Duygu düzenleme dışardan gelen talepleri etkili ve becerikli bir şekilde karşılayabilme kabiliyetidir. Ohio State Üniversitesi’nden Dr. DeWayne Williams ve meslektaşları tarafından 2015 yılında yayımlanan bir araştırma, vagal aracılı kalp atış hızı değişkenliğinin (vmHRV) duygu düzenleme becerisiyle ilgili olduğunu gösteriyor.

Dr. DeWayne ve meslektaşları 183 üniversitelinin bazal vmHRV değerini ölçerek, DERS adı verilen bir ölçek kullandılar ve öğrencilerin duygu düzenlemede yaşadıkları günlük zorlukları incelediler. Araştırma sonuçları daha önceki çalışma bulgularına paraleldi ve sonuçlar DERS ile vmHRV arasında negatif bir ilişki olduğunu ortaya koydu. Kaygı ve ruminasyon gibi faktörler kontrol edildikten sonra araştırmacılar, düşük vmHRV’nin duygu düzenlemede zorluklarla ilintili olduğunun altını çizdi. Duygularda belirsizlik ve dürtüleri kontrol etmede zorluk düşük bazal vmHRV’den özellikle olumsuz etkilenen iki alandı.

Yoga yardımcı olabilir mi?

Dr. van der Kolk’un çalışmalarına göre yoga, travmanın iyileşmesini desteklerken kişilerin bedensel duyumlarını daha yakından tanımalarına yardımcı oluyor. Yoga farkındalıkla yapıldığında pratik yapan kişilerin bedensel duyumlarına ve nefes ritimlerine uyumlanarak duyusal farkındalık kazanmalarına yardımcı olabilir.  

Nefes yoganın vazgeçilmez bir parçasıdır. Araştırmaların da ortaya koyduğu üzere nefes, sempatik sinir sistemi ve parasempatik sinir sistemi arasındaki dengenin korunmasında önemli bir rol oynar. Yoga da bedende güvenli ve sakin bir alanın yaratılmasını kolaylaştırarak bu dengenin korunmasına destek olabilir. 

Stresli zamanlardan geçerken yogayı deneyip duygularınıza karşı verdiğiniz tepkilerde değişiklik olup olmadığını gözlemlemeye ne dersiniz?