Yeni Uydu Kralı Satürn

Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin bilinen uydu sayıları çok dengesizdir. Dünyamızın sadece 1 uydusu varken (zaman zaman çeşitli asteroidlerin bir süre bize yoldaşlık edip sonra yollarına devam ettiklerini de belirtelim) Neptün’ün 13; Mars’ın yörüngesindeki uydu sayısı 2’yken Uranüs’ün çevresinde 27 gökcismi dolanıyor. Tabii sistemimizdeki iki dev gezegen bu konuda da başı çekiyor; başta Jüpiter ve ardından Satürn keşfetmekle bitmeyen eşlikçileriyle Güneş Sistemi’nde en fazla uyduya sahip iki gezegen olarak biliniyordu. Fakat kısa süre önce incelenmesi tamamlanan gözlem sonuçları sayesinde Satürn, Jüpiter’i uzun zamandır oturduğu bu tahttan indirdi.

Hawaii’de Subaru Teleskobu tarafından 2004 – 2007 arasında alınan görüntülerde tespit edilen lekelerin bazılarının, aslında Satürn’ün yörüngesinde dolanmakta olan uydular olduklarını teyit etmek, Washington, D.C. Carnegie Bilim Enstitüsü’nden in Scott Sheppard ve meslektaşlarının yıllarını aldı. Bu gök cisimlerinin konumlarını zaman içinde karşılaştıran ekip, yeni keşfedilen ayların üçünün yörüngede Satürn’ün döndüğü aynı yönde ilerlemekte olduğunu, 17’sininse tersine döndüğünü tespit etti. Satürn’ün kalabalık uydu listesine eklenen bu 20 yeni cismin her biri 2 ila 5 kilometre çapında.

Bu keşifle Satürn’ün bilinen uydu sayısı 82’ye yükselerek 79 uydulu Jüpiter’i geride bıraktı. Araştırmacıların, Satürn’ün 100’den fazla uydusu olduğunu düşündükleri göz önüne alınırsa, bu sıralama bundan sonra zor değişir.

Satürn’ün dış uyduları, gezegenin etrafında döndükleri yörüngelerin eğim açılarına göre üç farklı kümeye ayrılır. Yeni keşfedilen ileri hareketli ayların ikisi, Inüit mitolojisinden adlandırılan, Inüit grubu adı verilen yaklaşık 46 derecelik eğimli dış uydu grubuna dahil. Bu uydular uzak geçmişte parçalanmış daha büyük bir uydudan oluşmuş olabilirler. Benzer şekilde, yeni açıklanan geri hareketli aylar, daha önce bilinen geri hareketli Satürn uyduları ile benzer eğilimlere sahipler ve bu da onların bir zamanlar daha büyük olan başka bir ana uydudan parçalandığını gösteriyor. Bu geri hareketli aylar, İskandinav mitolojisinden gelen isimler konan, İskandinav grubuna dahil.

“Yeni keşfedilen bu ayların, ana uyduları parçalandıktan sonra Satürn’ün yörüngesinde dolanmaya devam edebilmeleri, bu çarpışmaların gezegen oluşum sürecinin ardından gerçekleştiğini ve oluşum disklerinin artık bir faktör olmadığını gösteriyor.”

Yeni bulunan diğer geri hareketli uydunun, Gallic (Kelt) grubu olarak adlandırılan Satürn çevresindeki diğer iç uydu gruplarına benzeyen 36 dereceye yakın bir eğimi var.

Sheppard geçen sene de 12 yeni Jüpiter uydusunu tespit etmişti. Bunlarının beşinin adlandırılma sürecini KURIOUS’ta aktarmıştık. Satürn’ün bu 20 yeni uydusu ise Inüit, İskandinav ve Kelt mitolojisinden devlerin adlarını alacaklar.