Jüpiter’in Yeni Uydularına Yeni Adlar

Pandia, Ersa, Eirene, Philophrosyne ve Eupheme!

Bunlar dev gezegen Jüpiter’in yakın zamanda keşfedilen beş uydusunun yeni adları. Büyük ölçüde çocuklar tarafından önerilen bu adlar, astronomik isimlerin resmi hakemi olan Uluslararası Astronomi Birliği’nin (IAU) onayı ile Carnegie Bilim Enstitüsü tarafından yürütülen bir yarışmadan geldi.

Geleneksel olarak yeni bulunan uydu veya gezegen gibi gökcisimlerine IAU tarafından geçici bir isim veriliyor ve kalıcı bir isim için çalışmalara başlanıyor. Son yıllarda bu isimlendirme çalışmalarında çeşitli yarışmalarla halkın da katılımı sağlanmaya çalışılarak, yabancı yıldızlar, gezegenler, Merkür’ün kraterleri gibi çeşitli uzay cisimleri adlandırıldı.

Washington’daki Carnegie Enstitüsü’nden gezegen bilimci Scott Sheppard ve meslektaşları, Temmuz 2018’de, Neptün’ün ötesindeki bir yörüngede dolaştığı düşünülen dokuzuncu gezegeni ararken 12 yeni Jüpiter uydusu keşfettiklerini bildirmişlerdi. Açılan yarışmayla beşi isimlendirilen bu uydularla beraber bilinen Jüpiter uydularının sayısı 79’a yükselmiş oldu.

Güneş Sistemi’ndeki uyduların adlandırılmasında uygulanan birçok kural mevcut. Başta, Jüpiter uyduları için kullanılan isimlerin Yunan ve Roma mitolojisinde  Jüpiter’in (Yunanlarda Zeus) eşlerinden birine veya onun soyundan gelen bir karaktere ait olması gerekiyor; bunun yanında isimlerin 16 karakterden kısa olması şartı aranıyor.

En ilgi çekici ve önemli kuralsa dev gezegenin kendi etrafında dönüşüyle aynı yönde dolanan uydularının adının “a” harfiyle, ters yönde dönenlerinkilerin ise “e” harfiyle bitmesi zorunluluğu. Bu kural birkaç istisna (Io ve Callisto gibi) dışında Jüpiter’in tüm uyduları için geçerli.

Beş uydunun yeni ve eski isimleri:

Pandia: (S/2017 J4) Zeus ile Ay tanrıçası Selene’nin kızı Pandia, dolunay tanrıçasıdır.

Ersa: (S/2018 J1) Pandia’nın kız kardeşi Ersa, çiy tanrıçasıdır.

Eirene: (S/2003 J5) Zeus ve Themis’in kızı Eirene, barış tanrıçasıdır.

Philophrosyne: (S / 2003 J15) Nezaket ruhu olarak bilinen Philophrosyne, aynı zamanda Zeus’un torunudur.

Eupheme: (S/2003 J3) Philophrosyne’in kız kardeşi Eupheme, övgünün ve güzel alâmetin ruhudur.