Su Ararken Göl Bulduk!

Temmuz sonunda gökyüzü gözlemcilerine üst üste görsel şölenler yaşatan Mars, uzun zamandır gündemde olmanın yolunu mutlaka buluyor. Gökyüzümüzün yakutu, şöhret tahtındaki yerini daha uzun süre koruyacak gibi görünüyor. Temmuzda sadece gövde gösterisi yapmakla kalmadı, bilim dünyasını son derece heyecanlandıran bir keşfe de ev sahipliği yaptı.

Avrupa Uzay Ajansı’na (ESA) ait Mars Express adlı uzay aracının 2012-2015 yılları arasında topladığı verilerin analizi, Mars’ın güney kutbunda yer alan buzul katmanının altında sıvı halde su bulunabileceğine işaret etti. Araçta bulunan ve yüzey altı taramaları yapabilen MARSIS adlı gelişmiş radar donanımı, İtalyan Uzay Ajansı (ASI) liderliğinde geliştirildi ve yarısının yapımında da NASA’nın katkısı var. MARSIS, kızıl gezegenin Planum Australe adıyla bilinen güney bölgesindeki buz örtüsünün yaklaşık 1,5 kilometre altından gelen radar sinyali yansımaları algıladı. “Parlak bir alan” olarak görselleşen bu güçlü sinyaller, araştırmacıların yorumuna göre sıvı halde suyun varlığını gösteriyor. Yaklaşık 20 kilometre uzunlukta olduğu düşünülen bu yüzey altı gölünün tuzlu su içeriğinde olabileceği düşünülüyor. Ancak bu yorumun test edilmesi ve kesin bir kanıta ulaşılabilmesi için daha ayrıntılı çalışmalar yapmak ve daha fazla veri elde etmek gerekiyor.

Verilerin analizinden sorumlu araştırmacılardan biri olan Roberto Orosei, “Su, yaşam için en önemli gereksinimlerden biri olarak görülüyor. Bu, Mars’ta şimdiye dek bulunan ilk kararlı su kütlesi ve bunun potansiyel bir habitat olduğu düşünülebilir” diyor.

Göl suyunun -10 ⁰C ile -60 ⁰C arası bir sıcaklıkta (yani saf suyun donma noktasından düşük) olması beklense de, araştırma ekibi Mars kayaçlarında bulunduğu bilinen magnezyum, kalsiyum ve sodyum tuzlarının eriyerek suya karışmış ve bu sayede de suyun donmasını engellemiş olabileceğini öne sürüyorlar.

Söz konusu parlak alanın son derece merak uyandırıcı olduğu söyleyen NASA çalışanlarından Jim Green, “Kesinlikle daha fazla çalışma yapılması gerekiyor. Yapılan yorumların test edilebilmesi için ilave kanıtların peşine düşmeliyiz,” dedi ve ekledi, “Daha ayrıntılı incelemeler için başka aletler de kullanabilmeyi umuyoruz.”

Bu aletlerden biri, içinde bulunduğumuz yıl sona ermeden Mars’a gönderilecek. NASA’nın InSight adlı yüzey gezgininde, Alman Havacılık ve Uzay Merkezi DLR tarafından üretilen ve Mars yüzeyinin 5 metre altına kadar inebilecek özellikte, sıcaklık ölçebilen bir uzay sondası bulunacak. Araştırmacılar bu sayede, sıvı haldeki suyun gezegen yüzeyinin ne kadar yakınında bulunabileceğine dair fikir edinmeyi umuyorlar.

Elbette, gölde yaşam varlığına dair bir kanıt henüz yok. Çünkü orada Mars buzullarının 1,5 kilometre altına kadar sondaj yapabilecek bir teknolojik donanımı henüz bulunmuyor. Ama oraya da varacağız, hem de her iki anlamda. Üstelik, bilim insanları gezegende de buraya benzer başka yerler olduğunu da belirtiyor. Kim bilir, belki de kızıl mücevherimiz, bize beklediğimizden çok daha fazlasını sunmayı bekliyordur.