Neyi Hatırlayacağımızı Kaygı Belirliyor

Kendinizi kaygılı hissettiğiniz en son anı hatırlamak için birkaç dakika düşünün.

 Zihninizi o stresli ana geri götürdüğünüzde gözünüzün önünde ne gibi kelimeler veya resimler beliriyor? Zihniniz olayın olumsuz taraflarına mı odaklanıyor yoksa eş zamanlı gerçekleşmiş olan bazı sıradan şeyleri de hatırlıyor musunuz?

 Bilgisayarların aksine, insan beyni duygulardan ne yazık ki etkileniyor. Bilgisayarınızda sakladığınız bilgiler, onları siz tekrar açıncaya ve güncelleyinceye kadar değişikliğe uğramadan kalırlar, fakat belleğimizde sakladıklarımız duygulardan kolaylıkla etkilenebilirler.

 

Kaygı kodlanan hatıraları etkiliyor

Kanada’daki Waterloo Üniversitesi‘nden araştırmacılar kaygının hafıza üzerindeki etkisini incelediler. Bu çalışmaya Waterloo Üniversitesi’nde okuyan 80 lisans öğrencisi (64’ü kadın) katıldı. Katılımcılar rastgele olarak derin (sunulan kelimenin bir canlıyı temsil edip etmediği soruldu) ve sığ kodlama (sunulan kelimede sesli harfi bulmaları istendi) olmak üzere iki gruba yerleştirildi. Ayrıca, öğrenciler ortalama anksiyete seviyelerine göre yüksek ve düşük anksiyete olmak üzere iki gruba daha ayrıldılar. Depresyon Anksiyete Stres Ölçütlerini (DASÖ) de tamamladılar. DASÖ insanların son bir hafta içerisinde yaşadıkları depresyon (örn., çaresizlik, hayatı değersiz görmek, kendini değersiz görmek, ilgisizlik), anksiyete (örn., otonomik uyarılma, duruma bağlı anksiyete) ve gerginlik/stresi (örn., rahatlamakta zorlanma, asabiyet) ölçmek için kullanılıyor.

 Araştırmacılar katılımcılara nötr ve olumsuz etki yaratabilecek görseller üzerine yerleştirilmiş 72 kelime gösterdi. Tüm kelimeler somut ve nötr isimlerden oluşuyordu ve deneyde kullanılan görseller Uluslararası Duygusal Görsel Sistemi’nden alınmıştı.

 Çalışmanın akabinde katılımcılar iki bellek testinden geçti – biri sürpriz bir testti! Katılımcıların deneyde gördükleri kelimeleri aldatıcı yeni kelimelerden ayırmaları gerekiyordu. Sürpriz test ilk testle aynıydı, sadece test edilen kelime sayısı daha fazlaydı.

 

Bulgular

Araştırma sonuçları kaygısı yüksek olan katılımcıların hafızalarının duygusal içeriklere karşı daha hassas olduğunu gösterdi. Buna karşın, düşük anksiyete grubundaki katılımcılar için nötr kelimeler daha çarpıcıydı.

Araştırmacılara göre, “Anksiyetesi yüksek olan kişiler tercihen tehdit kaynaklarını araştırdılar ya da dikkatlerini o yöne verdiler, bu da nötr yerine olumsuz kelimeleri daha iyi hatırlamalarına açıklama getiriyor.”

 Bir başka deyişle, duygusal bir anlama gönderme yapmayan bilgiler, eğer kaygının yüksek olduğu bir zamanda kodlandıysa olumsuz duygularla eşleştirilebilir. Ayrıca, olumsuz nitelikte bir bilgiyi hatırlamak, o bilgi negatif bir bağlamda kodlandıysa daha kolay olabilir.

Araştırmacılardan Christopher Lee şöyle diyor, “Duygusal olayları düşünmek sizi olumsuz bir zihniyete taşıyabilir ve içinde bulunduğunuz ortamı algılayış biçiminizi değiştirebilir veya ortama önyargıyla yaklaşmanıza neden olabilir.” Dolayısıyla, önemli olan yalnızca kodladığımız bilginin içeriği değildir; o bilgiyi alırken içinde bulunduğumuz ortamın da farkında olmamız gerekiyor.