Müzik ve Gündüz Düşleri

Çoğu insan için gündelik hayat sorunlarının panzehiri müziktir. Müzik, sabah işe giderken sadık bir yol arkadaşı, yalnız gecelerde üzerimizi örten sıcacık bir battaniye, sporda motivasyon kaynağı ve çok daha fazlasıdır. 

Öyle ki, müzik hepimizin hayatına birçok farklı şekilde dokunur. Peki müzik Amerikalı şair Henry Wadsworth Longfellow’un yazdığı gibi “insanoğlunun evrensel dili” midir?

Princeton Üniversitesi’nden araştırmacı Elizabeth Margulis ve Michigan State Üniversitesi’nden Devin McAuley, aynı kültürü paylaşan ya da aynı coğrafyada yaşayan kişilerin müzik dinlerken benzer hikâyeleri zihinlerinde canlandırdıklarını öner sürüyorlar.  

Bu çalışma için Margulis ve meslektaşları üç dinleyici grubuna ayırdıkları toplamda 622 katılımcıyla işbirliği yaptılar: 1) Arkansas 2) Michigan 3) Çin’de bir kasaba olan Dimen’den müzik severler. Dimen’deki katılımcıların Batı medyasına neredeyse hiç erişimleri yoktu. Birbirinden ayrı yerlerde yaşayan ve farklı kültürel birikime sahip kişilerle çalışmak araştırmacıların müziğin gerçekten evrensel bir deneyim olup olmadığını anlamalarına yardımcı oldu. 

Üç gruba ayrılan katılımcıların her birine aynı 60 saniyelik enstrümantal müzik parçaları dinletildi. Parçaların yarısı Çince, diğer yarısı da Batı müziğinden seçildi. Parçaları dinledikten sonra katılımcılardan müziği dinledikleri sırada zihinlerinde canlanan hikâyeleri anlatmaları istendi. 

Dimen’deki dinleyenlerin canlandırdıkları hikâyeler Amerikalı dinleyenlere kıyasla oldukça farklıydı. Örneğin, Amerikalı dinleyenlerin zihinlerinde ötüşen kuşları ve uykudan uyanan hayvanları canlandıran aynı müzik parçası Dimen’deki dinleyenlerde dağda yaprakları üfleyen ve sevdiğine şarkı söyleyen bir adamı anımsattı. Ancak, Arkansas ve Michigan’daki katılımcılar birbirine çok benzer hikâyeler anlattılar. Hatta müzik parçalarını dinlerken hayal ettikleri hikâyeleri anlatırken aynı kelimeleri kullandılar. 

Müzik dinlemek hepimizin için apayrı bir deneyim olsa da Margulis, müziğin aynı rüyayı görmek gibi ortak bir deneyim olduğunu ileri sürüyor. 

Son olarak sizi Platon’dan bir alıntıyla bırakıyoruz:

“Müzik ahlaki bir yasadır. Evrene ruh, zihne kanat, hayal gücüne uçuş, hayata ve her şeye çekicilik ve neşe verir.”