#

Kök Hücreden Sağlıklı Sperme

Bilim Dalları

Erkek kısırlığı tedavisi için umut…

Çinli araştırmacılar, uzun süredir ulaşılamayan bir hedefi yakalamayı başararak kök hücrelerle laboratuvar çanağında işlevsel sperm ürettiler. Fare yumurta hücrelerine nakledilen spermlerle elde edilen embriyoların dişi farelere yerleştirilmesiyle de sağlıklı yavruların doğması sağlandı. Yavruların daha sonra kendi spermleriyle yeni nesil fareler ürettikleri açıklandı.

Beijing’deki (eski adıyla Pekin) Çin Bilimler Akademisi ile Nanjing Tıp Üniversitesi’nden araştırmacılarca gerçekleştirilen ve Cell Stem Cell dergisinde yayımlanan çalışmadaki yöntemin insanlarda da uygulanabilmesi halinde, erkek kısırlığının tedavisi için önemli bir adım atılmış olacağı araştırmacılarca vurgulanıyor. Kısırlık, çiftlerin yüzde 15’inde ortaya çıkıyor ve bu oranın üçte birini de erkek kısırlığı oluşturuyor. Erkek kısırlığının ana nedenlerinden biriyse, testislerdeki öncül tohum hücrelerin olgun sperm hücreleri haline gelebilmek için “mayoz bölünme” denen bir hücre bölünmesi türünü gerçekleştirememesi. Birçok aşamadan geçen bu bölünmeyi laboratuvar çanaklarında “in vitro” gerçekleştirerek işlevsel sperm ve yumurta hücreleri oluşturma çabaları şimdiye kadar başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Nedeni, bu bölünmenin aşamalarını eksiksiz olarak laboratuvarda geliştirmenin son derece zor olması ve son aşamalara yaklaşıldığında sürecin bozulması. 

Yeni çalışmadaysa Çinli araştırmacılar Jiahao Sha, Qi Zhou ve Xiao- Yang Zhao, fare embriyolarının ilk aşamalarında oluşan ve her türden vücut hücresine dönüşme yetisine sahip olan embriyonik kök hücreleri (ESC), laboratuvar çanaklarında farklı kültür kokteyllerine tabi tutmuşlar. 

Yüzlerce denemeden sonra seks hormonları ve bir ineğin beynindeki hipofiz bezinden alınan da dahil çeşitli büyüme faktörlerinden oluşan karışımda, ESC’lerden dönüştürülen öncül tohum hücreleri, eksiksiz mayoz bölünme sürecini tamamlayarak, doğru çekirdek DNA ve kromozom içeriğine sahip sperm benzeri hücreler haline gelmişler. Ardından ekip bunları (normal spermler gibi yüzemedikleri için) doğrudan farelerden alınan yumurta hücrelerine yerleştirip, oluşan embriyoları da taşıyıcı dişi farelere nakletmişler. Sonuçta üreme yeteneğine sahip olan (ve kanıtlayan) sağlıklı yavrular elde edilmiş.

Ancak, öteki biyologlar, klinik uygulamanın epey zaman alacağını, çünkü insan tohum hücrelerinin fareninkilerden farklı biçimde geliştiğini ve ayrı koşullar gerektirebileceğine işaret ediyorlar. Çinli araştırmacılarsa yeni hedeflerinin, yöntemlerini öteki memelilerde ve özellikle insanların da dahil olduğu primat grubu hayvanlarda da denemek olduğunu belirtiyorlar.

REFERENCES

  • 1. “Stem cell technique makes sperm in a dish”, Cell Press, 25 Şubat 2016
  • 2. “New method grows sperm in a dish”, ScienceOnline, 25 Şubat 2016