#

Kütleçekim Dalgaları İkinci Kez Saptandı

Bilim Dalları

Karadelikler birleşince…

Einstein’ın genel görelilik kuramınca öngörülen kütleçekim dalgalarının ikinci kez saptandığı açıklandı.

Biri ABD’nin güney doğusundaki Lousiana eyaletinin Livingston kasabasında, öteki de Büyük Okyanus kıyısındaki Washington eyaletinde Hanford kasabası yakınlarında bu amaç için geliştirilmiş LIGO (Laser Interferometry Gravitational-Wave Observatory = Lazer Girişimölçerli Kütleçekim-Dalgası Gözlemevi )adlı iki dev dedektör tarafından geçtiğimiz 26 Aralık günü belirlenen sinyalin, yaklaşık 1,4 milyar yıl önce iki karadeliğin birleşmesi sürecinden kaynaklandığı belirtildi.

LIGO Bilimsel İşbirliği (LSC) yetkilileri tarafından yapılan açıklamada, 14 ve 8 güneş kütlesindeki karadeliklerin birleşmesi sonucu 21 güneş kütlesinde, kendi çevresinde dönen yeni bir karadelik oluştuğu, iki karadeliğin orijinal kütlelerinden artakalan 1 güneş kütlesi maddenin de kütleçekim enerjisine dönüşerek dalgalar halinde her yöne yayıldığı kaydedildi.

Araştırmacılar, zaptedilen sinyalin birleşme sürecinin son evrelerinde iki karadeliğin birbirlerinin çevresindeki son 27 turu sırasında yayınlandığı ve 1 saniye kadar sürdüğünü açıkladılar.

Bu, LIGO dedektörlerinin yenilenip duyarlılıklarının yükseltilmesinden sonraki 4 aylık ilk faaliyet dönemi içinde yapılan ikinci saptama oluyor.

Uzun süredir aranmakta olan kütleçekim dalgalarının fizik dünyasında sansasyon yaratan ve evrenin incelenmesi için yeni bir pencere açan ilk keşfi 11 Şubat’ta açıklanmıştı . Açıklamada, geçtiğimiz Eylül ayında zaptedilen sinyalin biri 36, öteki 29 güneş kütlesinde iki karadeliğin 1,3 milyar yıl önce birleşmesinden kaynaklandığı, Dünyamızdan geçerken de gezegenimizi bir atomçekirdeğinin çapı kadar genişletip sündürdüğü belirtilmişti.

Yeni açıklamadaki kütleçekim dalgalarına kaynaklık eden karadeliklerin öncekilere göre çok daha küçük kütlede olmalarının, LIGO dedektörlerinin artan duyarlılıklarının bir kanıtı olduğuna işaret eden LSC sözcüleri, sonbaharda başlayacak ikinci işletme dönemine kadar dedektörlerin daha da duyarlı hale getirilmesine çalışıldığını kaydettiler.

LIGO Bilimsel İşbirliği (LSC), ABD ve 14 başka ülkedeki 90 üniversiteden 1000’in üzerinde bilimci ve 250 öğrencinin ortak çalışmalarıyla yürütülüyor.

 Aynı çalışmaları Avrupa’da yürüten Virgo İşbirliği’nde ise 19 Avrupa araştırma kuruluşundan 250’nin üzerinde fizikçi ve mühendis görev yapıyor. Bunlar arasında, yüksek lisans eğitimini Koç Üniversitesi’nde  tamamlayan Imran Khan da bulunuyor.

REFERENCES

  • 1. “Gravitational waves detected from second pair of colliding black holes”, Massachusetts Institute of Technology, 15 Haziran 2016
  • 2. “Gravitational waves detected from second pair of colliding black holes”, University of Maryland, 15 Haziran 2016