İnkaların “Düğümlü” Alfabesi Çözüldü

Güney Amerika’nın gizemli ve enteresan uygarlığının alfabesi de biraz farklıymış. “Khipus” denilen ve hayvan kıllarından örülen renkli ipliklerle atılan düğümlerden oluşuyormuş. Şimdiye dek bu düğümlerin rakamlarla özdeşleştiği düşünülüyordu. Oysa rakamlar kadar yazılarla da ilişkiliymiş.

St Andrews Üniversitesi’nden antropolog Dr. Sabine Hyland’ın kısmen çözümlediği “düğümlü” İnka alfabesine dair bulgular Current Anthropology dergisinde geçtiğimiz günlerde yayımlandı. Dr. Hyland’ın keşfi, 12.-16. yüzyıllarda hüküm süren uygarlığa dair bilinmeyenleri aydınlatmaya yardımcı olacak.

Maya uygarlığının hece yazısı sistemine çok benzeyen “khipus”ta her işaret –bu durumda her bir düğüm– bir heceyi ifade ediyor. Dr. Hyland iki düğüm dizisini çözebilmiş. Bilindiği kadarıyla “khipus” 95 farklı sembolden oluşuyor. Her bir “khipu”, yani işaret, üç farklı rengin oluşturduğu bir düğümden meydana geliyor. Düğümleri oluşturan renkler kadar, liflerin dokusu ve yönü de belirleyici. Yazıcı bir nevi üç boyutlu bir metin oluşturuyor. Okuyucu da eliyle bu dokuları hissederek okuyor.

Kültürlerin, halkların kendini ifade ediş biçimleri birbirinden farklı. İnkalarınki ise çok özel bir yerde duruyor.