Genç Yıldızdan Organik Moleküller

Şili’deki ALMA (Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array) teleskobunu kullanan bilim insanları genç Ori V883 yıldızı çevresinde çeşitli karmaşık organik moleküller saptadılar. Yıldızda oluşan ani bir patlama gezegen oluşum diskinin donmuş bileşiklerine farklı moleküller saçıyor. Diskin kimyasal yapısı Güneş Sistemi’ndeki kuyruklu yıldızlara benziyor. Hassas ALMA gözlemleri, organik moleküllerin Güneş Sistemi’nin doğumundan günümüzde gördüğümüz nesnelere varan evrimini anlayabilmemizi sağlıyor.

Yaklaşık 1300 ışık yılı uzaktaki genç yıldızdaki ani alevlenmenin etrafındaki gezegen oluşum diskinin donmuş moleküllerini eriterek gaza dönüştürmesi bu moleküllerin yapısının incelenebilmesi için önemli bir fırsat sağlıyor.

Genç bir yıldızın çevresindeki donmuş moleküllerin süblimleşme seviyesine eriştiği kısım “kar bölgesi” olarak tanımlanıyor. Normal bir yıldızın etrafındaki kar bölgesi birkaç astronomi birimiyken, patlayan bir yıldızda bu 10 katı büyüyebiliyor. Ancak bu şekilde elimizdeki teleskoplarla bu molekülleri inceleme şansımız olabiliyor.

ALMA’nın keskin gözlem araçları ve patlayan yıldızın genişlettiği kar bölgesi sayesinde bilim insanları beş çeşit organik molekül tespit ettiler: metanol (CH3OH), aseton (CH3COCH3), asetaldehit (CH3CHO) metil format (CH3OCHO) ve asetonitril (CH3CN). Böylece, ilk kez gezegen oluşumu diski içerisinde aseton varlığı tespit edilmiş oldu.

Donmuş organik moleküller içeren buz, gezegenlerde yaşamın kökeni ile yakından ilişkili olabilir. Güneş Sistemimizde kuyruklu yıldızlar, zengin buzlu bileşiklerinden dolayı özellikle incelenir. Örneğin, Avrupa Uzay Ajansı’nın ünlü kuyruklu yıldız kaşifi Rosetta, Churyumov-Gerasimenko kuyrukluyıldızının etrafında zengin organik bileşikler bulmuştu.

Taşlı ve buzlu gezegenler katı maddelerden oluştuğu için gezegen oluşum disklerinin kimyasal yapısı ve organik molekül zenginliği, genç yıldız sistemlerinde hayat oluşumunun anlaşılması için önem teşkil ediyor.