Antarktika’nın Minik Kralı

Fosil avına çıkacaksanız, fosil bulabilmek için kayaçlara ihtiyacınız olacağından, aklınıza ilk tercih olarak Antarktika gelmeyebilir. Ama bilin bakalım ne oldu? Paleontologlar, kuzey kutbu yakınlarında bir bölgede, iguana boyutundaki bir sürüngenin fosiline denk geldiler. Keşfedilen bu yeni canlı, günümüzden yaklaşık 250 milyon yıl önce yaşamış etçil bir sürüngen. Aynı zamanda, dinozorların bir kuzeni. O zamanlar Antarktika buz örtüsü altında değildi, daha ılıman bir iklimi vardı ve ormanlarla, nehirlerle kaplıydı.

Bilim insanları, dinozorların bu yeni minik akrabasına Antarctanax shackletoni adını verdiler, yani Antarktika kralı. Fosilin en önemli özelliğiyse, dünyanın gelmiş geçmiş en büyük toplu yok oluşu sonrasında Antarktika’nın neye benzediği ve bu olay sonrasında canlılığın nasıl yeniden kendini toparladığı hakkında bilgi vermesi.

Antarctanax’ın yaşadığı zamandan yaklaşık iki milyon yıl önce (ki bu aslında jeolojik açıdan son derece kısa bir zaman), dünyada bilinen en büyük toplu yok oluş yaşanmıştı. Permiyen-Triyas toplu yok oluşu, nam-ı diğer “Büyük Ölüm” olayı, yanardağ patlamaları ve iklim değişikliği sonucu gezegenimizdeki hayvan türlerinin yüzde 90 kadarının tarihe karışmasıyla biliniyor.

Bu yok oluş sonrasında çeşitli türlerin dünyada yeniden çoğalmaları için onlarca milyon yıl geçtiğini düşünüyordu araştırmacılar. Fakat Antarctanax durumun öyle olmadığını gösterdi. Bu fosil, archosaur grubunun ve onların torunları olan timsahların dünyada nasıl çoğaldıklarını yansıttığı için büyük önem taşıyor.

Türün tanıtıldığı makalenin başyazarı, Field Museum araştırmacılarından Brandon Peecock “Bu yeni hayvan bir archosaur, yani timsahların ve dinozorların erken akrabalarından biri” diyor, “kendi başına bir kertenkeleyi andırıyor ama evrimsel açıdan aslında bu büyük grubun ilk üyelerinden biri. Dinozorların ve onların en yakın akrabalarının ne şekilde evrimleşerek yayıldıklarını anlatıyor bize.”

Fosil iskelet bütün halde olmasa da, paleontologlara yine de Antarctanax’ın böcekler, amfibiler ve erken dönem memelileri avlayan bir karnivor (etçil) olduğu sonucuna varabilecekleri kadar ipucu sağlayabildi. Araştırmacılar için en ilginç olan kısmıysa, Antarktika’daki yaban hayatının Afrika’nın güneyinden ne kadar farklı olduğunu yansıtması. Söz konusu dönemde Antarktika ve Güney Afrika birbiriyle bitişik olduğundan, araştırmacılar da bu iki bölgede benzer hayvan türlerine rastlayacaklarını düşünüyorlardı. Antarktika’da bu fosili bulmuş olmalarıysa, buranın “Büyük Ölüm” sonrasında tam bir evrim ve çeşitlilik kazanı olduğunu gösterdi onlara.

Yeni türe verilen Antarctanax shackletoni adı, 1900’lerin başında Antarktika’da yapılan keşif gezilerinin başında bulunan İngiliz kâşif Ernest Shackleton’a da bir ithaf.