Gece Işıkları Kuşları Erken Uyandırıyor

Çevre kirliliği dediğimiz zaman aklımıza önce çöplükler, plastikler ve diğer atıkların biriktiği büyük yığınlar gelir. Oysa, doğal ekosistemlere zarar veren çok farklı iki kirlilik çeşidi daha var; ışık ve ses kirliliği. Bunlar, yaban hayata hiç beklenmedik şekilde müdahale edebilen önemli etkenler. Cornell Ornitoloji Laboratuvarı’nın yürüttüğü NestWatch programı sayesinde, 2000 ile 2014 yılları arasında 142 kuş türüne ait 58.000 yuvanın verileri elde edildi ve bilim insanları tarafından incelendi.

Tüm ABD’yi kapsayan bu geniş çalışma, kuşların beslenme ve üreme döngülerinin ışık kirliliği nedeniyle değişmeye başladığını gösteriyor. İşin ilginç kısmı, mevsimlerin küresel ısınma sebebiyle öne kayması bu değişimle örtüşüyor ve ışık kirliliğine maruz kalan kuşlara avantaj sağlıyor. Bu, tabii ki bilim insanları tarafından kısa vadeli bir avantaj olarak görülüyor ve uzun vadeli etkileri hakkında öngörüde bulunmak henüz zor.

Kuşlar, gecelerin kısalmaya ve günlerin uzamaya başladığı bahar aylarını takip ederek, çiftleşme zamanını bu değişime göre ayarlıyor. Nature Dergisi’nde yayımlanan araştırma, gecelerin artık eskisi kadar karanlık olmadığı yerleşim bölgelerinde veya bu bölgelere yakın yaşayan kuşların, açık alanlarda normalden bir ay, ormanlık bölgelerde ise 18 gün kadar daha erken yumurtlamaya başladığını belirtiyor. Bu süre farkının, gece görme becerisiyle doğru orantılı olduğu da açıklanıyor. Yani bir kuş gece ne kadar iyi görüyorsa, çiftleşme zamanını o kadar erkene çekiyor.

Civcivlerin, besin miktarının çok olduğu bahar aylarından önce yumurtadan çıkması, nüfusları zaten azalmakta olan kuşlar için kötü bir haber, çünkü ebeveyn kuşlar yavruları için yeterince besin toplayamaz. Fakat araştırmacılar, şaşırtıcı biçimde, ışık kirliliğine daha fazla maruz kalan türlerin üreme oranında artış gözlemliyor ve bunun sebebini küresel ısınmanın yol açtığı mevsim kaymasına, yani baharın daha erken gelmesine bağlıyor. Bu şimdilik iyi bir şey gibi görünse de, çok narin etkileşimlere bağlı ekosistemlerin sağlığı için aslında oldukça tehlikeli. Kaliforniya Politeknik Devlet Üniversitesi’nden Clinton Francis’e göre, ‘‘Bu canlılar ve içinde bulundukları ekosistemlere daha geniş bir açıdan bakmalıyız.’’ Işık kirliliği hem kuşlar hem de diğer yaban canlılarının hormon ve uyku düzenini bozuyor, göçmen kuşların yön bulma becerisini etkiliyor, kuşların beslendiği böcek nüfusunun azalmasına yol açıyor.

Işık kirliliğinin yanı sıra, ses kirliliği yani insan kaynaklı gürültüler de kuşların üreme döngülerine etki ediyor. Kara ve hava trafiği, yani otoyollar ve uçakların yaydığı düşük frekanslı sesler, çiftleşme için düşük frekanslı çağrı yapan erkek kuşların sesini maskeleyerek, dişilerin çiftleşme zamanına hazırlanmasını geciktiriyor, yumurta sayısında da %12’ye kadar düşüşe yol açıyor. Orman kuşlarının ise, tarla kuşları ve diğer açık alan kuşlarına kıyasla ses kirliliğinden daha fazla etkilendiği belirlenmiş.

Küresel ışık emisyonları her yıl yaklaşık %2 artıyor ve yapay ışıklar, bazı milli parklarda bile neredeyse 300 kilometre öteden görülüyor. Bunun tüm canlıları etkilediği bir gerçek. Kuzey Amerika’daki kuş nüfusu 1970’lerden bu yana %29 azaldı ve birçok diğer etkenle birlikte, ışık ve ses kirliliğinin de bunda rol oynadığı düşünülüyor. Hem bireysel hem de yönetimler olarak, bu kirliliğin önüne geçecek adımların atılması gerektiği konusunda bilim insanları hemfikir.