Ekonominin Bilge İnsanları

Çağımızın en çok konuşulan konularından olan “küresel ekonomide sürdürülebilir büyüme” ve “dünya nüfusunun refahı” 2018 Nobel Ekonomi Ödülleri’nde de birinciliği kaptı. Paul M. Romer ve William D. Nordhaus, alandaki öncü çalışmaları ile ödülün son sahipleri oldular.

İnsanlığın çağlar boyu kısıtlı kaynaklarla sınavı ekonomi bilimini bugünkü noktaya getirdi. Ama sınav bitmiyor, bitecek gibi de görünmüyor. Ekonominin, doğanın sınırları, şartları ve gidişatı ile içli dışlı olduğunu pek görmedik. Oysa, doğa sınırları ve koşulları belirler, biz de bilgimiz ve teknolojimiz elverdiğince şartlara uymaya çalışırız, her ne kadar bunun tersi gibi gözükse de… Tek yönlü değil elbette, karşılıklı bir ilişki bu.

New York Üniversitesi’nden Paul Romer ve Yale Üniversitesi’nden William Nordhaus bu gerçeği gören bilge insanlardan. Çünkü biliyorlar ki, insanlık ekonomik refahı hem yaratabilecek hem de yok edebilecek güce sahip.

Var ederken yok etmek

Romer’ın çalışmaları, fikir dağarcığımızın refahı nasıl desteklediği ve teknolojinin piyasa ekonomisinde nasıl geliştiği üzerine. Nordhaus ise iklim değişikliği ekonomisinin babası olarak nitelendiriliyor. Ekonomi ve iklim arasındaki etkileşimi gösteren ilk niceliksel modeli geliştiren kişi. Başka türlü ifade etmek gerekirse: Romer, insanlığın bilgisiyle refaha ulaşma becerisini; Nordhaus, yok etme potansiyelini temsil ediyor.

Nordhaus, 1970’lere uzanan çalışmalarıyla, ekonomik faaliyetlerin karbon salımını, karbon salımının da çevreyi nasıl etkilediğini göstererek, ekonomiyi doğa bilimleriyle ilişkilendirdi ve kimilerinin işine gelmeyen bir ekonomik modelin mucidi oldu.

Romer’ın hikâyesinde ise Dünya Bankası var. Dünya Bankası’nda başekonomist olarak geçirdiği 15 ayın ardından, raporlama dilinden metodolojik anlaşmazlıklara kadar türlü fikir ayrılıkları nedeniyle istifa etmişti. Ayrılık haberi 2017’de Türkiye basınına da yansımıştı. “İdealizminin kurbanı olmuş” diyenler çoktur arkasından muhtemelen.

Bu iki akıllı ve bir o kadar da iyi niyetli insanın yolları ekonomi sayesinde Nobel Ödülleri ile kesişti. 9 milyon İsveç kronunu, yani 988 bin ABD dolarını paylaşacaklar. Türk lirası olarak değerini hesaplamayı da günlük kurlar üzerinden size bırakıyoruz.