Dünya’ya En Yakın Karadelik

Karadelikler astronomi dünyasının en ilgi çekici cisimleridir. Hemen her büyük galaksinin merkezinde dev kütleli karadelik yer alsa da, daha küçük çapta olan ve “yıldız kütleli” olarak nitelendirilenler sayıca çok daha fazladır. 5 ila 100 güneş kütlesindeki bu gök isimlerinden sadece Samanyolu’nda bile 100 milyon civarı bulunduğu düşünülüyor.

Bilinen yıldız kütleli karadeliklerin tamamına yakını, yoldaş yıldızından madde çalan ve bu yüzden X-ışını frekanslarında elektromanyetik dalgalar yayan, ikili yıldız sistemlerine dahil, görünür karadeliklerdir. Fakat çoklu yıldız sistemlerindeki karadeliklerin hepsi aktif olarak yoldaş yıldızlarını yemez.

Çoğunluğu oluşturan, uyku halindeki bu karadelikleri tespit etmek oldukça zordur. Bugüne kadar, kütleçekimi dedektörleriyle belirlenen adaylar arasından çok azının gerçekten karadelik olduğu kanıtlanabildi.

Fakat NSF’ye (Amerikan Ulusal Bilim Vakfı) bağlı NOIRLab tarafından işletilen Uluslararası Gemini Gözlemevi’nin ikiz teleskoplarından biri olan Hawaii’deki Gemini North teleskobunu kullanan gökbilimciler, Gaia BH1 adını verdikleri, Dünya’ya en yakın, bilinen kara deliği keşfetmeyi başardılar. Güneş kütlesinin yaklaşık 10 katı ağırlığındaki bu uyuyan kara delik Yılancı Takımyıldızı’nda yaklaşık 1.600 ışıkyılı uzaklıkta yer alıyor. Yeni keşfedilen karadelik, rekorun önceki sahibi Tekboynuz Takımyıldızı’ndaki bir X-ışını ikilisi göre Dünya’ya üç kat daha yakın.

Gaia BH1 ile yoldaş yıldızı arasında yaklaşık Dünya ile Güneş kadar mesafe var. Bu ikili yıldız sisteminin, bilindik modellemelere pek uyumlu olmaması da ilgi çekici. Araştırmacılara göre, karadeliğin kütlesi, ölen ve ona yol açan yıldızın en az 20 güneş kütlesi kadar olması gerektiğini gösteriyor. Modellemeler böyle bir yıldızın ömrünün sonunda karadeliğe dönüşürken, yoldaş yıldızını da yok edeceğini gösteriyor. Bu da, ikili sistemin nasıl oluştuğu ve bu atıl kara deliklerden kaç tane olduğu hakkında birçok soru gündeme getiriyor.

Gaia BH1, şimdiye kadar keşfedilen Dünya’ya en yakın karadelik ama muhtemelen var olan en yakın, hatta bulabileceğimiz en yakın karadelik değil. Gökbilimciler Samanyolu’ndaki yaklaşık 100 milyon karadeliğin neredeyse hepsinin görünmez olduğunu düşünüyorlar.