Dünya Toprak Günü Kutlu Olsun!

Birleşmiş Milletler tarafından her yıl 5 Aralık’ta, sağlıklı toprakların önemine dikkat çekmek ve toprak varlıklarının sürdürülebilir yönetimini teşvik etmek için çeşitli etkinlikler düzenlenir. Bu yılın toprak teması ise, ‘‘tuzlanmayı durduralım, bereketi coşturalım’’.

Bir toprak bayramı fikri, 2002 yılında Uluslararası Toprak Bilimleri Birliği tarafından ortaya atıldı ve Tayland Krallığı öncülüğünde, Küresel Toprak Ortaklığı çerçevesinde BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün de (FAO) desteğiyle, küresel çapta bir farkındalık yaratma platformu olarak Dünya Toprak Günü oluşturuldu. Haziran 2013’te toplanan FAO Konferansı’nda ise oybirliği ile kabul edildi ve 68. BM Genel Kurulu’nda resmen onaylanması talep edildi. Böylece 5 Aralık 2013 tarihi ilk resmi Dünya Toprak Günü olarak onaylandı.

Bu yılın kampanyası ise toprak tuzlanmasına (salinizasyon) odaklı. Tuzlanma, ‘‘suda çözünmüş halde bulunan magnezyum, kalsiyum ve sodyum tuzlarının, suyun buharlaşma ve terleme yoluyla kaybedilmesi sonucu toprakta birikmesidir. Buharlaşma ve terleme oranlarının yüksek olması ve yanlış sulama gibi insan kaynaklı faaliyetler sonucu ortaya çıkan tuzlanma, toprak verimliliğini olumsuz yönde etkilediği gibi belli bir eşiği aştığında tamamen ortadan kaldırabilir.’’

Tuzlanma, özellikle kurak ve yarı kurak iklimlerde tarımsal üretim, gıda güvenliği ve sürdürülebilirliğe dair en önemli sorunlardan biri olarak kabul ediliyor. Tuzlanma artışı yaşanan topraklarda, verimin ve su kalitesinin düşmesi, toprak biyoçeşitliliğinin zarar görmesi ve toprak erozyonu gibi ciddi problemler ortaya çıkıyor. Ayrıca, kirletici maddelere karşı direnç düşüyor, bitkilerin suya ve mikro besin maddelerine erişimi kısıtlanıyor ve hem bitkilere zehirli hem de toprak yapısını bozan kimyasal bileşikler toprakta yoğunlaşıyor.

‘‘Dünyada ve Türkiye’de sulu tarım alanlarının yüzde 20’si hatalı ve fazla sulamadan ötürü aşırı tuzlanmıştır. Ülkemizde 4,2 milyon hektar ala; tuzlanma nedeniyle verimliliğini ve üretkenliğini kısmen ya da tamamen yitirmiştir. Türkiye’de tuzlanmanın etki ettiği en büyük alan, topraklarının önemli bir bölümü tuzlu taban suyu etkisi altında oluşan ve ülkemizin tahıl ambarı olan Büyük Konya Havzası’ndadır.’’

Bu yıl Dünya Toprak Günü kapsamında sağlıklı ekosistemleri korumanın önemine, toprak yönetimine ilişkin yaşanan sorunlara ve tabii ki toplumların bu ilişki içinde refahına dair farkındalık artırmaya yönelik etkinlikler ve çalışmalar düzenleniyor. Glinka Dünya Toprak Ödülü, Kral Bhumibol Dünya Toprak Günü Ödülü gibi etkinlikler internet üzerinden takip edilebilir. FAO internet sitesinde, Dünya’da tuzlanma sorunu yaşanan bölgelerin interaktif bir haritasına ulaşabilirsiniz. Ayrıca bu tema çerçevesinde çeşitli sanat performansları ve bir kısa film yarışması da düzenleniyor.

2020 Dünya Toprak Günü Kampanya Raporu’na ise FAO internet sitesinden ulaşılabilir.

Dünya üzerinde insan varlığının devamı için sahip olduğumuz en önemli unsurlardan biri toprak. İklim değişikliğinden biyoçeşitlilik kaybına, su kaynaklarının kirlenmesinden karbon salımına kadar yüz yüze olduğumuz birçok güncel sorunun temelinde toprak ve toprak canlılığı yatıyor. Toprağı korumak ve sağlığını gözetmek ise hepimizin görevi.

Yaşasın sağlıklı toprak, yaşasın sağlıklı bir gezegen!