Domatesin Patagonyalı Yaşlı Kuzenleri

Kendileri elbette iki adet fosil ve 52 milyon yaşında. Patagonya’da, Laguna del Hunco yakınlarında bir taşın arasına sıkışmış halde bulunmuşlar. Patagonya için Güney Amerika’nın, hatta dünyanın en uç noktası denilebilir. Belki de bu nedenle bilimsel adlarını Physalis infinemundi koymuşlar, yani “dünyanın sonundaki altın çilek”…

Her ikisi de kâğıtsı kabuğa sahip olan ve yer kirazı ile tomatillonun bir karışımını andıran bitkiler, Solanaceae (Patlıcangiller) familyasının bir üyesi ve dolayısıyla bugünkü domates ve tomatilloyla, hatta patates, dolmalık biber, patlıcan ve tütünle de akraba. Aslında bitkinin munis petunyadan zehirli güzelavrat otuna birbirine benzemez pek çok akrabası var.

Fosillerin bulunduğu ve bir krater gölü olan Laguna del Hunco çevresi bugün fazlasıyla kuru ve ıssız, ancak 56 milyon yıl öncesinden 33,9 milyon yıl öncesine uzanan Eosen çağında bölgenin iklimi tropikaldi. Bu nedenle bilimciler, bugün Antarktika buzullarının uzandığı bölgede, o çağda benzer bitkilerin yaşamış olabileceğini varsayıyor.

Science dergisinde geçtiğimiz günlerde yayımlanan çalışmanın yazarlarından, yerbilimci Peter Wilf,  fosilleri bugün yaşayan tüm potansiyel akrabalarıyla karşılaştırarak her detayı dikkatlice analiz ettiklerini ve bulguların dünyanın ilk physalis, bildiğimiz adıyla “altın çilek” fosilini işaret ettiğinden şüphe duymadıklarını söylüyor. Ayrıca Physalis infinemundi, Solanaceae familyasına ait en yaşlı fosil.

Wilf’e göre ayrıca, antik tomatillolardan çok azının bu tür kâğıtsı kabuk geliştirdiğini, dolayısıyla bu fosillerin çok özel ve ender olduklarını belirtiyor. Bitkilerin neden bu tür bir kabuk geliştirdiğini, bölgenin o zamanki nemli göl kenarı iklimiyle ilişkilendiriyorlar. Kâğıtsı kabuklar, bitkinin su üstünde yüzebilmesini sağlıyor, böylece içlerindeki meyve ve tohumlar suya batmıyor.

Kâğıtsı kabuklar bugün tomatillolarda halen mevcut ancak domates bugünlere gelirken bir yerlerde vahşi kuzeninden kalan bu koruyucu kabukları kaybetmiş.