Kehribarda Saklı Dinozor Kuyruğu

Ve kehribar (amber), bilim insanlarına eşsiz bir hediye daha verdi: 99 milyon yıldır içinde sakladığı, tüylü bir dinozor kuyruğu.

Myanmar’ın kuzeyinde, Çin sınırına yakın bir yerdeki amber pazarından ekibiyle birlikte örnekler toplayan paleontolog Lida Xing, bir kuru kayısı büyüklüğündeki parçayı fark etmiş. Tacirler bu amber parçasının içinde sadece bir bitki parçacığı bulunduğunu düşünseler de, Xing bunun bir omurgalı hayvan parçası olduğunu fark ederek satın almış. Sonra da bunu, Kanada’daki Royal Saskatchwan Müzesi’nde çalışan meslektaşı Ryan McKellar’a göstermiş.

Sadece 6,5 gram ağırlığındaki amberin içinde mumyalanmış bir dinozor kuyruğu olduğunu söyleyen araştırmacılar, bunu “insanın hayatta bir kez bulabileceği bir şey” olarak tanımlıyorlar. Gerçekten de bu, amber içinde böylesine korunarak mumyalanmış halde bulunan ilk örnek. Örnekte sekiz adet kuyruk omurgası, yumuşak doku ve tüyler bulunuyor. Kuyruğun sahibiyse, kuşlarla yakın akraba olan ve çoğunda tüy bulunduğu bilinen Coelurosauria adlı dinozorlar grubundan, serçe büyüklüğünde bir genç birey.

Amberin tüydeki pigmentleri de korumuş olması sayesinde, araştırmacılar bu tüyleri üç boyutlu olarak en ince ayrıntılarına kadar inceleyebilme fırsatı bulmuşlar. Sonuç mu? Büyük olasılıkla kestane rengi ve beyaz bir dinozor. Ancak, örnekteki tüylerin kuşların uçmasını sağlayan tüylerden daha zayıf bir yapıya sahip oluşu nedeniyle, muhtemelen uçma yeteneğine sahip değil.

Bu, dinozor tüylerinin renkleri konusundaki ilk çalışma değil. Ancak, önceki fosil örnekleri sıkışmış tortul kayaçların içinde bulunduğu için bu şekilde üç boyutlu incelemeye olanak vermemişti. Araştırmacılar, bu örneklerdeki tüylerin renklerini tespit etmek için tüylerin içine gömülü çok küçük yapılar olan melanozomları incelemek ve onları kuş tüyleriyle karşılaştırmak zorunda kalmışlardı.

Tüylü dinozorların varlığının keşfinden bu yana geçen yaklaşık 20 yıl içinde edinilen bilgiler, tüylerin evrimi konusunda da yeni bilgiler edinmemizi sağladı. Bu örnekle birlikte, birçok dinozorun vücudunun pul yerine tüylerle kaplı olduğuna dair kanıtlar da artmış oldu.

Orta Kretase dönemine ait bu dinozor kuyruğu fosiliyse, hem kuyruk tüylerinin morfolojik ayrıntılarını inceleyebilme olanağı tanıdı hem de amberin paleontologlar için nasıl bir hazine olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Çalışmanın ayrıntıları, Current Biology adlı bilimsel derginin Aralık 2016 sayısında yer alıyor.