2021’e Hızlı Girdik!

Dünya artık daha hızlı dönüyor! Gezegenin çeşitli yerlerinden bilim insanlarının yaptığı gözlemler, son zamanlarda dünyamızın dönüş hızında bir artış belirledi. Bu artış milisaniye ölçeğinde yani çok küçük bir oranda olduğu için genel anlamda bir sorun öngörülmese de, teknoloji alanında bazı değişikliklere yol açabilir.

Tarih boyunca, zamanın insanlar için en büyük ölçütü, 24 saatlik gece/gündüz döngüsü olmuştur. Gezegenin kendi ekseni etrafında dönme hızıyla orantılı bu döngü ise, yaklaşık 86.400 saniyeye denk gelmektedir.

1950’lerden beri geliştirilmekte olan ve 90’lı yıllarda ciddi anlamda kullanılmaya başlayan atom saatleri sayesinde, zamanı çok çok küçük dilimlere bölerek ölçmek mümkün hale geldi. 100 milyon yıllık bir zaman dilimini yalnızca 1 saniyelik hata payıyla ölçebilen atom saatleri, aslında eski sarkaçlı saatlerle benzer şekilde çalışıyor, ama her bir salınımı 1 saniyeye denk gelen sarkaç yerine, saniyede 9.192.631.770 kere salınım yapan (0 Kelvin sıcaklığında) Sezyum-133 radyasyonu kullanılıyor. Atom saatlerine dair ilk olasılık, 1879’da Lord Kelvin tarafından ortaya atılmıştı.

Atom saatleri ile birlikte, aslında gezegenin dönme hızının çok da sabit olmadığı ortaya çıktı. Ölçümler yapılmaya başladığından beri, aslında Dünya’nın daha yavaş dönmeye başladığı belirlendi. Çok küçük oranlardaki bu yavaşlama, bazı yıllarda bir güne bir saniye ekleyerek (pozitif) telafi ediliyor [Bu, takvimlerimizde her dört yıla bir gün eklememizle (29 Şubat / artık yıl) aynı ilkeye dayanıyor]. 1972 yılından bu yana, günlerimize toplam 27 saniye eklendi. Fakat bu yeni gelişme, tam tersi yönde (negatif) bir değişikliğe sebep olabilir.

Bilim insanlarına göre, 19 Temmuz 2020, şimdiye kadar atom saatleriyle ölçülen en kısa gün oldu; standarttan 1,4602 milisaniye daha kısa. Bunun sebebi tam olarak bilinmese de, akla çeşitli olasılıklar geliyor. Gezegen bilimciler pek endişeli değil, çünkü ayın çekim gücü, Dünya’nın çekirdeğindeki sıvı metalin yer değiştirmesi, dağların erozyonla ufalanması ve hatta kar yağış miktarları gibi etkenler bile bu dönüş hızını etkileyebiliyor. Son yıllarda küresel ısınma nedeniyle kutuplardaki buzulların erimesi de gezegenin biraz daha hızlı dönmesine yol açacak kadar değişim yaratabilir.

Günlerin bir saniye kısalması ise, modern teknoloji çağında çok büyük bir kesinlikle çalışan bilgisayar sistemleri için önemli bir değişiklik ve uzmanlar tarafından ciddi sorunlara yol açabileceği söyleniyor. Bu sebeple, tüm dünyada ortak standart olarak artık güneş saati yerine uluslararası bir atom saati kullanmanın gerekliliği üzerinde duruluyor.

2020’de, 1960 yılından bu yana en kısa 28 gün kaydedildi. 2020’den önceki en kısa gün rekoru ise, standarttan 1,0516 milisaniye daha kısa olmasıyla, 2005 yılına ait. Hesaplara göre, 2021’in daha bile kısa olabileceği öngörülüyor. Herkesin hayatını olumsuz etkileyen koronavirüs salgınının yaşandığı bu dönemde günlerin bir milisaniye civarında bile olsa hızlanması, sanıyoruz ki çok da istenmeyen bir şey olmasa gerek.

.