Rüya Sırasında Beyinde Neler Olur?

Hiç gerçek olduğunu düşünecek kadar “canlı" bir rüya gördünüz mü? Gördüğümüz rüyalar bazen gerçek yaşamımıza o kadar benzer ki, hiç bitmesin isteriz. Hele ki rüyanızda Bali’ye seyahat ettiyseniz!

Bazılarımız rüyalarından oldukça etkilenirler, bazılarımızsa rüya gördüklerini bile düşünmezler. Fakat, uyku araştırmacılarına göre ne gördüğümüzü hatırlamasak da hepimiz rüya görürüz. Bu fikrin altındaysa uykunun beş aşaması ve bu aşamaların ilintili oldukları beyinsel aktivite yatıyor.

Peki her gece girdiğimiz bu gizemli rüya ortamında neler oluyor?

Rüyalar ve REM

Çok yakın bir zamana kadar araştırmacılar, rüya deneyimlerinin yalnızca REM uykusunda yaşandığını düşünüyordu. Fakat, güncel bilimsel veriler rüyaların NREM evrelerinde de görüldüğünü gösteriyor. Hatta insanlar tarafından rapor edilen rüyaların yüzde 70 oranında NREM uykusunda görüldüğü gözlenmiş.

Nature Neuroscience dergisinde yayımlanan bir araştırmada Francesca Siclari ve ekibi rüyaların herhangi bir uyku evresinde görülebileceğini doğruladı. Bu çalışma için araştırmacılar hem katılımcıların rüya deneyimlerini hem de gördükleri rüyaların içeriklerini incelediler. Rüya içeriğiyle ilgili olarak, araştırmacılar katılımcılara rüyalarını düşünceselden (düşünme ve/veya mantık yürütme) algısala (canlı görseller, mantık yürütmenden) doğru giden bir skalada değerlendirmelerini istediler. Ayrıca, araştırmacılar rüyaların yüz, hareket veya konuşma içerip içermediğini de incelediler.

Siclari ve ekibi beyinde rüya görmeyle ilgili bir “sıcak bölge” buldular. Araştırmaya katılanlar, beynin arka tarafında bulunan parietooksipital’de düşük frekanslı (yavaş) EEG aktivitesinde bir artış olduğunda, rüya görmediklerini belirttiler. Ancak, bu sıcak bölgedeki düşük frekanslı EEG aktivitesi azaldığında, katılımcılar rüya gördüklerini belirttiler. Araştırmacılar aynı bulguyu uyku evresinden (REM ve NREM) bağımsız olarak gözlemlediklerini not ettiler. [EY1]

Araştırmacılar deneklerin rüya içeriklerinin, aynı içeriğin uyanıkken beyinde yarattığı algıyla enterasan bir şekilde ilişkli olduğunu da saptadılar. Bulgular, rüya içeriğinin (düşünce, algı, yüz, mekân ve konuşma) uyanıkken olduğu gibi hızlı EEG aktivitesinde bir artışla ilgili olduğunu gösteriyor.

Araştırma ekibine göre bu sonuçlar, rüyalarla ilgili rapor edilenlerin (hatırlananlar) “uyandıktan sonra yapılan bir öyküleştirme (hafızada boşluk doldurma) değil, uykuda bilinçli olarak deneyimlenenleri yansıttığını” ileri sürüyor. Bir başka deyişle, rüyalarımızla ilgili hatırladıklarımız yalnızca hatıramızdaki boşlukları doldurmak için ürettiklerimizden oluşmuyor hatta gerçek (sinirsel) deneyimleri yansıtıyor.