Ocak Ayı Rekor Ayı

2020 yılı, küresel ısınmaya bağlı çevre felaketleri ve rekor sıcaklıklar ile iklim değişikliğine hızlı bir giriş yaptı.

Ocak ayı, ABD hükümetinin 1880 yılından beri tuttuğu kayıtlara göre, şimdiye kadarki en sıcak ocak ayıydı. Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA), küresel kara ve okyanus sıcaklıklarının, 20. yüzyıl ocak ayı ortalamasının 1,14^oC üzerinde olduğunu belirtti. Sıcaklıklar, Rusya, İskandinavya ve Kanada’nın bazı bölgelerindeyse ortalamanın 5 ^oC kadar üzerinde seyretti (Ülke ve kıta bazında detaylı rakamlar için, NOAA internet sitesindeki tablolar incelenebilir).

Artan sıcaklıklarla birlikte, Güney ve Kuzey Kutup buzulları da küçülmeye devam ediyor. Kuzey Denizi buzullarının boyu, geçtiğimiz ocak ayında 1981-2010 ortalamasının %5,3, Güney Kutup buzullarıysa, aynı ortalamanın %9,8 altındaydı. 2010’ların en sıcak geçen on yıl, 2019 yılınınsa şimdiye kadar kayıtlı en sıcak ikinci yıl olduğunu da hatırlatalım (En sıcak yıl ise, NASA ve NOAA gibi kurumların bilgilendirmesine göre, 2016’ydı).

Arjantin Ulusal Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne göre, 6 Şubat 2020’de Antarktika’daki Esperanza üssünde ölçülen 18,3 ^oC, 1961’den beri görülen en yüksek sıcaklık (Bunu, 17,5 ^oC ile 24 Mart 2015 takip ediyor).

Güney buzullarının en kuzey ucundaki Seymour Adası’ndaysa, iki hafta kadar önce 20,75 ^oC ölçüldü. İklim değişikliğinin Antarktika’daki buz tabakası üzerindeki etkisini araştıran yirmi yıllık bir proje kapsamında yapılan ölçümler, ilk defa bu kadar yüksek sıcaklıklar tespit etti. Bilim insanları, bunun noktasal alınan tek bir ölçüm olması nedeniyle, iklim değişikliği ile bağlantısına şüpheyle yaklaşıyor. Fakat, 20 derece sınırının aşılmasıyla, küresel ısınmaya dair endişelerin azalmadığı kesin.

Birleşmiş Milletler İklim Ajansı ise, bu sıcaklık ölçümlerinin açıklanmasından sonra, rakamların resmiyet kazanması için aylarca devam edecek bir onay sürecinin başladığını ve rekor sıcaklıklara henüz kesin gözüyle bakılmaması gerektiğini bildirdi. Dünya Meteoroloji Örgütü kesin kararını açıklayana kadar, başka rekor ölçümlerin yapılıp yapılmayacağı, merak konusu.

Rekor sıcaklıkların yanı sıra, Brezilya’daki Amazonlar’da yaşanan ormansızlaşma miktarı da, 2020 Ocak ayında rekor düzeye ulaştı.

Brezilya Ulusal Uzay Araştırmaları Enstitüsü INPE’ye göre, ormansızlaşma 2019’un ocak ayına kıyasla %108 artarak, 280 km² ölçüldü (2019 Ocak ayı ölçümü 136 km², 2018 Ocak ayı ölçümü ise 183 km² idi). Böylece, 2015’ten bu yana en fazla orman alanının kaybedildiği ocak ayı olarak, tarihe geçti. Yıllık ölçümler de pek iç açıcı değil. Brezilya’nın kuzeyindeki yağmur ormanları, 2019 yılında toplam 9.166 km² küçülerek, son beş yılın en yüksek düzeyine ulaştı. (Bu yok oluşun, yeni Brezilya Başkanı Jair Bolsonaro’nun geçen sene yönetime geçmesiyle örtüştüğünü belirtmekte fayda var. İklim değişikliğini pek ciddiye almayan Bolsonaro, geçen seneki Amazon yangınları sırasında dikkat çekici açıklamalar yapmış, yağmur ormanlarında çiftçilik, madencilik ve enerji santrallerinin önünü açacak yeni projelerinden bahsetmişti.)

Bu arada, San Diego Devlet Üniversitesi’nde iklim değişikliği üzerine doktora yapan Julien Pierre, küresel iklim verilerine hızlı ve kolay biçimde ulaşmayı sağlayan, herkese açık çevrimiçi bir platform geliştirdi. 4DVD (four-dimensional visual delivery)  adını verdiği web-tabanlı araç sayesinde, yerkürenin istenilen bölgesi için kapsamlı iklim verilerine ulaşabilir, geçmişe dönük verileri analiz edebilir ve bunları oldukça rahat kullanılan bir arabirim sayesinde hızlıca gerçekleştirebilirsiniz. İkim bilimiyle ilgilenen, amatör ya da profesyonel herkesin eğitim ve araştırma amaçlı kullanabileceği platformun verileri, NOAA ve NASA gibi büyük iklim veritabanlarından alınıyor.

2020, biraz 2019’un son birkaç ayının da yansıması olarak, çeşitli iklim sorunlarının daha da görünür hale geldiği bir yıl olacak gibi. Yeni sıcaklık rekorları kırılacak mı bilmesek de, hayatta kalmak için dünyadaki tüm canlılara bir şekilde bağımlı olan insanlık, kuraklık, sel ve benzeri iklim felaketleriyle mücadeleye uzun vadede devam edecek. İnsanlığın sorumsuz hareketleri nedeniyle daha az canlının acı çektiği bir yıl olmasını diliyoruz.