#

Yeryüzündeki En Eski “Şey”

Bilim Dalları
Etiketler

Bilim insanları, Dünya’daki en eski malzemeyi belirlediler: 7,5 milyar yıllık yıldız tozu, yarım yüzyıl önce gezegenimize çarpan devasa, kayaç yapıda bir göktaşı içinde keşfedildi.

1960’larda Dünya’ya düşen bir göktaşını analiz eden bilim insanları, bu uzay kayalarının içinde 7,5 milyar yıllık yıldız tozu taneleri buldular. Toz taneciklerinin en yaşlıları, Güneş Sistemimiz doğmadan çok önce yaşamına başlamış yıldızlarda oluşmuş.

Presolar tanelerden (Güneşimizden önce gelen) yapılmış bu yaşlı yıldızlararası toz, yaşamlarının son aşamalarında ölen yıldızlarla evrene saçılmış. Bu tozun bir kısmı, 28 Eylül 1969’da Avustralya’ya düşen, Murchison meteoriti olarak bilinen, 100 kilogramlık büyük bir asteroid üzerinde Dünya’ya doğru uzun bir yolculuk yapmış.

Murchison meteoritinden parçalar üzerinde analizler yapan araştırmacılar, 4,6 milyar yaşındaki Güneş’ten 4 milyon ila 3 milyar yıl kadar daha eski tanecikler keşfettiler.

Taneciklerin kaç yaşında olduğunu anlamak için araştırmacılar, uzayda kozmik ışınlara ne kadar süre maruz kaldıklarını ölçtüler. Bu ışınlar galaksimizden geçen ve katı maddeye nüfuz eden yüksek enerjili parçacıklardır.

Bu ışınların bazıları karşılaştıkları madde ile etkileşime girer ve yeni elementler oluştururlar. Ne kadar uzun süre maruz kalırlarsa, bu elementlerden o kadar fazla oluşur. Araştırmacılar, yıldız tozlarını tarihlendirmek için neon – Ne-21 elementinin belirli bir izotopunu kullandılar.

Yeni elementlerin kaçının mevcut olduğunu ölçmek, bilim insanlarına taneciklerin kozmik ışınlara ne kadar süre maruz kaldığını söyler. Bu da onlara kaç yaşında olduğunu bildirir.

Uzay kaya parçalarının öğütülmesi ve analiz edilmesi, araştırmacılara sıra dışı bir yan ürün – güçlü ve çok keskin bir koku da sundu. Öğütülmüş göktaşı macunu, “çürük fıstık ezmesi gibi” bir koku bıraktı. Daha önce incelenen başka bir meteoritin de “brüksel lahanası” gibi koktuğu bildirilmişti (Aguas Zarcas; Kosta Rika). Kayalık göktaşlarındaki kokular canlı organizmalar tarafından değil, abiyotik uçucu organik bileşikler tarafından, ısıtıldıklarında veya eritildiklerinde ortaya çıkıyor.

Bulgular, yeni yıldızların sabit bir oranda oluşup oluşmadığı veya zaman içinde yeni yıldız sayısında yüksek ve düşük olup olmadığı tartışmasına ışık tuttu. Bu taneler sayesinde, galaksimizde yıldız oluşumunun yedi milyar yıl önce yoğun bir dönem geçirdiğine dair doğrudan kanıtlarımız var.

Araştırmacılar ayrıca, Güneş öncesi tozların, tek başlarına değil, genellikle büyük kümelerde birbirine yapışmış olarak uzayda yol aldığını öğrendiler.

REFERENCES

  • 1. https://www.livescience.com/oldest-material-on-earth.html
  • 2. https://www.bbc.com/news/science-environment-51099609