Türkiye’de Bulunan Fosil İnsanın Kökenine Farklı Bir Işık Tutuyor

İnsanlığın kökeni, paleoantropolojinin en sıcak tartışma konularından biri olmaya devam ediyor. Köklerimizin Afrika’ya dayandığı görüşü uzun zamandır geçerliliğini korusa da, Avrupa ve Anadolu’da keşfedilen yeni fosiller bu görüşe meydan okuyarak insanlığın genel kanının aksine Afrika’da değil, Avrupa ve Doğu Akdeniz bölgesinde evrimleştiğini ve Afrika’ya göç ettiğini iddia ediyor. Çankırı’da 8,7 milyon yıl öncesine dayanan bir fosil yatağında bulunan yeni bir insanımsı kafatası da bu teoriyi destekliyor. Etiyopya’da 1974 yılında keşfedilmiş meşhur Lucy, yani Australopithecus afarensis fosili ise yaklaşık 3,2 milyon yaşında.

Çankırı’nın Çorakyerler mevkii, fosil zenginliğiyle bilinen bir alan. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ayla Sevim Erol tarafından 22 yıldır sürdürülen kazı çalışmalarında birçok yeni tür keşfedildi ve 43 türe ait 4.169 fosil gün yüzüne çıkarıldı. Çorakyerler’de Toronto Üniversitesi iş birliğiyle ortaya çıkarılan yeni insanımsı fosiline ise Anadoluvius turkae adı verildi.

2015 yılında keşfedilen ve büyükçe bir şempanze cüssesine (50-60 kg) sahip olduğu düşünülen Anadoluvius turkae’ye ait kafatası parçaları oldukça iyi korunmuş. Yüzünün neredeyse tamamı yeniden oluşturulabiliyor. Güçlü çenesi ve dişleri, muhtemelen sert bitki kökleriyle beslendiğini gösteriyor. Çeşitli jeolojik bulguların yanı sıra, alanda keşfedilen antilop, fil, zebra, gergedan ve diğer hayvanlara ait fosiller ise bölgenin ormanlarla kaplı olmadığını, dolayısıyla Anatoluvius’un da muhtemelen ağaçlarda değil yerde zaman geçirdiğini, bu nedenle de iki ayağı üstünde yürüdüğünü düşündürüyor.

Şempanzeler, bonobolar ve goriller ile birlikte insanları da kapsayan hominin grubunun Afrika’dan dünyaya yayıldığı görüşü, Darwin’den bu yana geçerli kabul edilen bir kuram. Fakat son yıllarda Avrupa’da, özellikle de Yunanistan ve Bulgaristan’da keşfedilen Ouranopithecus ve Graecopithecus gibi yeni türler, Afrika’da bulunan hominin fosillerinden çok daha eskiye, Geç Miyosen döneme dayanıyor. Balkanlarda ve Anadolu’da yaşamış atalarımızın ise Orta ve Batı Avrupa’dan yayıldığı düşünülüyor. Araştırmacılardan David Begun, ‘‘Bulgularımız homininlerin Orta ve Batı Avrupa’da evrimleştiğini düşündürmekle kalmıyor, beş milyon yıllık bir süreç içinde Doğu Akdeniz’e ve oradan da birçok diğer memeliyle birlikte Afrika’ya göç etmiş olma ihtimalini gösteriyor. Anadoluvius’un da dahil olduğu bu göç dalgasına ait fosillere ise şimdilik yalnızca Avrupa ve Anadolu’da rastladık.’’ Fakat bilim insanları bunun yanlış anlaşılmaması gerektiğini de vurguluyor. Söz konusu iddia, evrim sürecinde şempanzeler ve bonobolardan ayrılan atalarımız değil, homininlerin ortak atası için geçerli.

9-8 milyon yıl önce yaşamış ilk homininlere ait fosillere Avrupa ve Anadolu’da sık sık rastlanıyor olsa da, Afrika’da bulunan en eski fosiller yaklaşık 7 milyon öncesine gidiyor. Dolayısıyla, atalarımızın hangi bölgede doğup nereye yayıldığına dair kesin bulgular elde etmek için 7-8 milyon yıl öncesine ait yeni fosiller bulunması ve analiz edilmesi gerekiyor.

Bilim insanları, özellikle paleontolojiye yönelik şu sözü unutmamak gerektiğini vurguluyor ‘‘kanıt yokluğu, yokluğun kanıtı değildir.’’