Tarımın Beşiği Türkiye

Günümüzden 12 bin yıl kadar önce, oradan oraya göçerek besin arayan ve “avcı-toplayıcı” olarak bildiğimiz yaşam şeklini sürdüren insanoğlu radikal bir değişiklik yaptı. Belirli yerlerde, topluluklar halinde yerleştiler. Bu yerleşik yaşam sayesinde, uzun süredir toplayıp tükettikleri bitkileri inceleme ve yetiştirmeyi deneme fırsatı buldular. Toplu yerleşik yaşamla gelen fikir alışverişi ve iş birliği, istedikleri mahsulleri diledikleri yerde diledikleri kadar yetiştirebilmelerini sağladı.

Arkeolojide “Neolitik devrim” olarak bilinen bu atılımın zirvesi ise Güneybatı Asya’daki insanların bitki ve hayvan türlerini evcilleştirmeye başlamaları oldu. Daha sonra bu akım iki farklı kolla, Akdeniz ve Tuna Nehri üzerinden, dünyanın diğer yerlerine yayıldı. Ve tarım doğdu.

Arkeolojik ve genetik veriler de, tarımın ilk olarak Orta Doğu’da başladığını düşündürüyordu. Bern Üniversitesi’nden popülasyon genetikçisi Laurent Excoffier öncülüğünde bir grup araştırmacıysa, tarımın Avrupa’ya geliş yollarını ortaya çıkarmak istediler. Avrupa’nın ilk çiftçilerinin ataları neredendi?

Araştırmacılar, güneydoğu Asya ve Avrupa’da yukarıda bahsettiğimiz Tuna Nehri üzerindeki göç kolu üzerinde yer alan konumlarda farklı yaşamış 15 avcı-toplayıcı ve erken çiftçinin gen dizilimlerini çıkararak incelediler. Kalıntılar arasında, Anadolu’nun batısında bulunan ilk çiftçi yerleşimlere ait örnekler de var.

İnceleme sonuçları, Avrupa’daki ilk çiftçi toplulukların atalarının Anadolu yarımadasında, yani bugünün Türkiye topraklarında yaşamış olduğunu ortaya koyuyor. Antik Anadolu çiftçilerinin ataları ise Avrupa ve Orta Doğu’da yaşayan birbirinden ayrı avcı-toplayıcı gruplar. Yapılan modellemeye göre, bu iki grup birbirinden ilk kez 25 bin yıl kadar önce, son Buz Devri sırasında ayrılmış ve hatta batıdaki avcı-toplayıcı toplulukların soyu soğuk iklim nedeniyle neredeyse tükeniyormuş. Anadolu’da yerleşen çiftçi topluluklar ise kısa bir süre içinde Avrupa’ya doğru yayılmaya başlamış ve arada sırada yerel avcı-toplayıcı gruplarla karışmışlar.

Çalışmanın bulguları, Kopenhag Üniversitesi araştırmacılarının Avrasya’da yaşamış 317 avcı-toplayıcı ve erken çiftçi bireyin genomuyla yürüttüğü genom çalışmasının sonuçlarıyla da örtüşüyor. Tarih öncesi insan genomu üzerine yapılan en geniş ölçekli çalışma olan bu araştırmanın bulguları da aynı genetik ayrılmaya ve Anadolu çiftçilerinin Balkanlar üzerinden Avrupa’ya yayıldıklarına işaret ediyor.

Artık kesin olarak biliyoruz ki ülkemiz gerçekten tarımın beşiği.