Orada Bir Okyanus Var Uzakta

Satürn’ün uydusu ya da ayı Mimas, Star Wars filmlerindeki devasa yapay uyduya olan benzerliği yüzünden “Ölüm Yıldızı – Death Star” takma adıyla anılmasının yanında başka gizemleri de barındırıyor olabilir mi?

Yapılan hesaplamalar sonucunda, bu küçük ayın kraterlerle dolu dış yüzeyinin altında geniş bir sıvı halde su okyanusu barındırabileceği ortaya çıktı.

NASA’nın Cassini sondasından elde edilen verilere yeniden bakıldığında, Mimas’ın Satürn’e en yakın olduğu noktanın 13 yıl içinde hafifçe değiştiği belirlendi. Araştırmacılar, Mimas’ın iç yapısının, ayın ve gezegeninin arasındaki çekim dansını etkilediğini belirtiyorlar. Paris Gözlemevi’nden astronom Valéry Lainey ve meslektaşları, bu yörünge dinamikleri ile önceki gözlenen ay sallantıları bir araya geldiğinde, bir sıvı içeriğe işaret ettiğini öne sürüyorlar.

Mimas’ın yüzeyinin altında sıvı su olabileceği fikri ilk kez ortaya atılmıyor. Satürn’ün en küçük aylarından biri olan 400 kilometre çapındaki uydunun dönüşlerindeki hafif sallantıların, donmuş kabuğunun altında bir su rezervuarı olduğuna işaret edebileceğini öne süren 2014 tarihli bir çalışma daha bulunuyor. Ancak, bu olasılığa şüpheyle yaklaşanlar, Satürn’ün çekimi yüzünden uydunun yüzey buzunda büyük çatlakların ortaya çıkması gerektiğini, bu tür çatlaklar gözlenmediği için de bu olasılığın gerçek olamayacağını belirtmişlerdi.

Yakın zamanda toplanan kanıtlar, bazı şüphecilerin bile fikrini değiştirdi. Yeni hesaplamalar, Mimas’ın yaklaşık olarak 20 ila 30 kilometre kalınlığında bir buz kabuğuna, bunun altında ise 70 kilometre derinliğinde bir okyanus ve katı bir kaya çekirdeğine sahip olabileceğini gösteriyor. Lainey ve meslektaşları, okyanusun 5 ila 50 milyon yıl önce oluştuğuna inanıyorlar, bu da ayın dış yüzeyinin büyük değişikliklere uğraması için yeterli zaman sağlamıyor.

Bu fikre karşı olanlar ise, varsayılan okyanusun yüzeyi parçalaması için yeterli zaman olmamasına rağmen, sıkışma belirtileri olması gerektiğini belirtiyorlar. Su, buzdan daha az yer kaplar, bu nedenle yeni oluşan bir okyanus, Mimas’ın kabuğunun altında boşluklar oluşturur ve bu da gözle görülür izler bırakır. Bunu gösteren işaretler ise ortada yok.

Keşif, Mimas’ı, bilim insanlarının zaten bir yeraltı okyanusuna sahip olduğunu bildiği Satürn’ün diğer bir ayı olan kardeşi Enceladus’a daha da benzetiyor. Her iki uydu da gaz devi gezegenden benzer uzaklıklarda bulunuyor ve boyutları da benzer; buzla kaplı Enceladus’un çapı yaklaşık 500 kilometre, benzer şekilde soğuk Mimas ise 396 kilometre ile biraz daha küçük.

Eğer okyanus hipotezi doğruysa, dış Güneş Sistemi’nde gizli denizlerin bolca bulunduğu olasılığı güçlenecek. Okyanusun jeolojik olarak çok genç olması da araştırmacıları heyecanlandırıyor çünkü bu, gelecekte bir uzay sondasının buzlu dış kabuğun altına ulaşabileceği ve sıvı suyun katı bir kaya çekirdeği ile etkileşimini gözlemleyebileceği anlamına geliyor.