Neden Bağışlıyoruz?

“En beğenmediğiniz huyunuz hangisi” sorusuna verilen o süper klişe yanıtı hepiniz bilirsiniz, “Çok kolay affederim!” Boşuna “klişe” demiyoruz. İnsanların ahlaki özelliklerini değerlendirirken iyi izlenimlerden yola çıktıklarını ve kötü davranışları, iyi olanlar nedeniyle göz ardı edebildiklerini bilim de kabul etti.
Sosyal bağlar sigortası
Yale, Oxford, Londra Üniversiteleri ve Uluslararası İleri Araştırmalar Okulu’ndan psikologlar, insanları yargılarken esnek davranma ve kötü ilişkileri sürdürme nedenimizi bağışlamaya yatkınlığımızla açıklıyor. Natural Human Behaviour’da yayımlanan araştırma, beynimizin sosyal izlenimlerimizi bağışlamaya el verecek biçimde düzenlediğini ileri sürüyor.
İyi, kötü ve bağışlayıcı
Bir dizi deneyde yer alan 1500’ü aşkın katılımcıdan, ahlaki bir ikilemde kalan iki yabancının tercihlerini değerlendirmeleri isteniyor. İki yabancı para karşılığı başka bir insana acı verecek bir elektro şok uygulama konusunda farklı tercihler kullanıyor. “İyi” olan yabancı, para için diğerini elektrik şokuna maruz bırakmayı reddederken, “kötü” olan kazancını en üst noktaya taşımaya karar veriyor. Katılımcılara bu iki yabancının karakterine dair izlenimleri ve kendilerinden ne kadar emin oldukları soruluyor. Katılımcılar “iyi” yabancıya dair olumlu izlenimlerini kendilerinden emin bir biçimde aktarıyorlar. Fakat “kötü” yabancının gerçekten “kötü” olduğu hakkında aynı kararlılığı gösteremiyorlar ya da fikirlerini hızla değiştirmeye yatkın oldukları anlaşılıyor. Örneğin “kötü” yabancı, ara sıra “iyi” yönde bir tercih yaptığında, katılımcıların izlenimleri, yabancının bir sonraki kötülüğüyle karşılaşana dek anında değişiveriyor.
İlişkileri el altında bulundurma eğilimi
Oxford Üniversitesi’nde doktora öğrencisi olan ve makalenin başyazarı Jenifer Siegel araştırmadan ulaştığı sonuçları şöyle yorumluyor: “Elde ettiğimiz bulgular, başkaları hatta yabancılar hakkında bile olumlu düşünmek gibi temel bir eğilimimizi ortaya koyuyor. İnsan aklı, bazen kötü davranıldığında bile sosyal ilişkileri sürdürmek için evrilmiş. İnsanlar ezkaza kötü davranışlar sergileyebildiği için kötü izlenimlerimizi güncelleyebilmeye ihtiyacımız var; aksi halde ilişkilerimizi zamanından önce bitirip sosyal bağların sağlayacağı faydalardan yoksun kalabiliriz.”