Mars’ın Havası Değişecek

NASA’nın Perseverance gezgini, şubatta Kızıl Gezegen’e inişinden bu yana Mars’ta ilklere imza atmaya devam ediyor.

Mars’ta yapılan bir deneyle, Kızıl Gezegen’in ince ve zehirli atmosferinin bir kısmını oksijene dönüştürüldü. MOXIE (Mars Oxygen In-Situ Resource Utilization Experiment – Mars Oksijen Yerinde Kaynak Kullanımı Deneyi), Perseverance gezgini ile 18 Şubat’ta Mars’a inmişti. Yaklaşık bir ayakkabı kutusu büyüklüğündeki bu deneysel cihaz, karbondioksit moleküllerini bileşen parçalarına ayırarak yaklaşık 10 dakika değerinde solunabilir oksijen oluşturdu. Bu ayrıca küçük miktarlarda roket yakıtı yapmak için de yeterli bir miktar.

Mars’taki atmosfer çoğunlukla karbondioksitten oluşur. Aynı zamanda Dünya atmosferinden 100 kat daha incedir, bu yüzden havaya benzer bir bileşime sahip olsa bile, insanlar hayatta kalmak için onu soluyamazlar. Eğer Mars’ı keşfetmek için bir ekip göndereceksek, yanlarında kendi oksijenlerini de götürmek zorunda kalacaklar.

Oksijen aynı zamanda çoğu roket yakıtında çok önemli bir bileşendir, bu nedenle bu astronotlar eve dönmek istiyorlarsa, tüm yolculukları boyunca yanlarında ağır yakıt tankları taşımak zorunda kalacaklar. NASA, Mars’tan dört astronotu eve döndürmek için yaklaşık 25 ton oksijen gerekeceğini tahmin ediyor. Mars’a herhangi bir şey taşımak olağanüstü derecede pahalı ve roketlerin kapasitesi sınırlı olduğundan her gramın önemi büyük.

MOXIE, Mars’ta oksijen üreterek bu iki sorunu çözmeye yönelik ilk adım oldu; Mars atmosferinden karbondioksiti emer ve onu 800° C civarındaki sıcaklıklara kadar ısıtır, böylece karbondioksitten oksijen atomlarının ayrılmasını sağlar. Havadaki oksijen sıcak, yüklü bir seramik bileşenle izole edildikten sonra oksijen iyonları O₂ molekülleri halinde birleşir. Karbon monoksit ise zararsız bir şekilde atmosfere geri atılır.

MOXIE’nin ürettiği oksijenin saflığı analiz edildiğinde, ortaya çıkan ürünün neredeyse %100 saflıkta oksijen olduğu görüldü. Bu prototip cihaz tam güçte çalışırken saatte yaklaşık 10 gram oksijen üretebilir. Gücü Perseverance tarafından sağlanan MOXIE, bir seferde yaklaşık bir Mars günü boyunca çalışabilecek. MOXIE sürekli çalışamaz çünkü Perseverance, Mars’ta geçmiş yaşamın işaretlerini arama görevine devam etmek için gücünü diğer cihazlarına geri çevirmek zorunda. MOXIE, önümüzdeki Mars yılında (yaklaşık iki Dünya yılı) en az dokuz kez daha görevini yapma şansı elde edecek.

İleride, büyütülmüş bir sürümü ise, astronotlar gelmeden önce 26 ay boyunca sürekli çalışabilir.