Güneş’in Alevden Saçları

Newcastle’daki Northumbria Üniversitesi’nden akademisyenler de dahil olmak üzere güneş fizikçilerinden oluşan uluslararası bir ekip, yakın zamanda ilk kez Güneş atmosferinin en dış tabakası olan güneş koronasının küresel manyetik alanını ölçtü.

Güneş manyetik bir yıldızdır ve manyetik alanı güneş atmosferini şekillendirmede kritik bir rol oynar. Manyetik alan, Güneş’in davranışını birçok açıdan yöneterek 11 yıllık bir güneş döngüsüne, muhteşem güneş patlamalarına ve güneş koronasındaki plazma halindeki gazın milyonlarca dereceye kadar ısınmasına yol açar.

Güneşin korona denilen incecik üst atmosferi, sürekli değişen, fokurdayan bir plazma ormanıdır. Ancak bu ortamı büyük ölçüde kontrol eden manyetik alanların gücünün haritalandırılması oldukça zordur. Manyetik alanlar görece zayıftır ve güneşin toplam parlaklığı, koronasını gölgede bırakır.

Araştırmacılar 7 Ağustos Science dergisinde yayımlanan makalede, koronanın manyetik alan gücünün çoğunlukla 1 ila 4 gauss arasında olduğunu ve bunun, Dünya’nın manyetik alanının gezegenin yüzeyindeki gücünün birkaç katı olduğunu bildirdiler.

Teorisyenler onlarca yıl önce koronal dalgaların hızlarının manyetik alanın gücünü anlamak için kullanılabileceğini göstermişlerdi. Bu tür dalgalar, ısıyı güneşin yüzeyinden koronaya taşımaya da yardımcı olabilir. Ancak daha önce hiç kimse onları tüm korona boyunca ölçmemişti.

Söz konusu araştırmada, güneşin parlak diskini bloke etmek için koronagraf adı verilen özel bir alet kullanılarak yapılan gözlemler, güneş fizikçilerinin koronal plazmadaki dalgalanmaların hızını ve yoğunluğunu ölçmesine izin verdi. Böylece, koronal manyetik alanın geniş ölçekte ilk kez haritalandırılması gerçekleşmiş oldu.

Prensip olarak, bu teknikle artık rutin olarak küresel koronal manyetik alan haritaları elde edilebilir ve Güneş’in manyetizma ölçümlerinin eksik kısımları tamamlanabilir. Güneş yüzeyinden eşzamanlı olarak kaydedilen manyetik alan ölçümleri ile birlikte, bu sinoptik koronal manyetogramlar, manyetik alanın Güneş atmosferinin farklı katmanlarını ve ayrıca güneş patlamaları ve güneş döngüsünden sorumlu fiziksel mekanizmaları nasıl birleştirdiğinin anlaşılmasını geliştirmek için kritik bilgiler sağlayacaktır.

Koronal manyetik alan gücünün küresel haritalarını yapmak, yoğun dijital yaşama geçmiş gezegenimizi kötü yönde etkileyebilen, uzay hava olayları hakkında daha iyi tahminler elde etmemizin yolunu açacaktır.

Araştırmacılar, Güneş’in davranışını tahmin etmek için aynı tekniği tekrar tekrar kullanacak olan Koronal Güneş Manyetizma Gözlemevi (COSMO) için, koronagrafın geliştirilmiş bir versiyonu üzerinde çalışıyorlar.