Evrenin En Büyük Yapıları

Gökbilimciler, bilinen evrendeki en büyük yapılardan birini keşfettiler – en az 1,4 milyar ışık yılı uzunluğunda bir galaksi duvarı. Bu dev yapının bize ne kadar yakın olduğu düşünüldüğünde, daha önce görmemiş olmamız dikkat çekici.

Son on yıldır, Hawaii Astronomi Üniversitesi’nden Brent Tully liderliğindeki uluslararası gökbilimciler ekibi, Samanyolu çevresindeki gökadaların dağılımını haritalandırmaktaydı. Gökbilimciler, galaksimizin de dahil olduğu, çok büyük bir gökada üst kümesi olan Laniakea’nın ötesindeki yeni tanımlanan bu yapıya, Güney Kutbu Duvarı adını verdiler.

Galaksiler evrende rastgele bir dağılım sergilemezler; büyük hidrojen yoğunlukları boyunca, uzayın dev boşluklarıyla ayrılmış, büyük filamanlar halinde gruplanırlar. Her filaman temel olarak yüz milyonlarca ışık yılı boyunca uzanan bir gökada duvarıdır. Bunlar, bilinen evrendeki en büyük yapılardır. Dışlarında ise neredeyse tamamen boşluktan oluşan bölgeler vardır. Bugüne kadar tanımlanan diğer benzer yapılar arasında Büyük Duvar, Sloan Büyük Duvarı, Herkül-Corona Borealis Büyük Duvarı ve Bootes Boşluğu bulunur.

Ancak yeni keşfedilen Güney Kutbu Duvarı özel, çünkü sadece 500 milyon ışık yılı uzaklığıyla Samanyolu galaksisine oldukça yakın. Peki bu kadar yakınımızdaki böylesine dev bir yapıyı bugüne kadar nasıl oldu da fark edemedik? Astronomların bazen Kaçınma Bölgesi veya Galaktik Karanlık Bölgesi olarak adlandırdığı- Samanyolu galaktik düzleminin arkasında gizlendiği için- Dünya’dan bakıldığında Samanyolu’nun merkezi ve yakınlarına denk gelen bu yoğun gök cisimli bölgenin arkasında kalan uzaydaki şeyleri gözlemlemek imkânsıza yakın.

Güney Kutbu Duvarı keşfinin arkasındaki ekip, gökyüzündeki araştırmalarının bir parçası olarak gökadaların kırmızıya kayma gözlemlerini yaptı; ancak aynı zamanda, kütle çekimlerinin birbirleriyle nasıl etkileştiklerini gösteren, galaksilerin hız ölçümlerini de buna eklediler. Bu teknik, gökbilimcilerin görünmeyen kütleleri fark edebilmesini sağlıyor. Bu verileri kullanarak, araştırmacılar Güney Kutbu Duvarı’nın haritasını çıkarabildiler.

Güney Kutbu Duvarı, Laniakea Üst Kümesi’nin hemen ötesinde, bölgeyi bir kol gibi sarıyor. En yoğun kısmı, adına da ilham verecek şekilde, Dünya’nın Güney Kutbu yönünde yatıyor. 200 derecelik büyük bir yay çizerek, kuzey gökyüzüne de uzanıyor. Güney Kutbu Duvarı’nın göremediğimiz kısımları olduğundan, yapının bu noktada söyleyebileceğimizden daha büyük olması da mümkün görünüyor.