#

Kayıp Ejderha Geri Döndü

Bilim Dalları
Etiketler

Bazı canlı türlerinin, ilk defa keşfedildikten sonra sırra kadem basmaları bilim tarihinde pek olağandışı değil. Özellikle, Avrupalı kaşiflerin 16. yüzyıldan itibaren zor koşullar altında ama büyük bir hırsla gerçekleştirdiği keşif seferleri sayesinde dünyaya tanıtılan bazı canlı türleri, hâlâ ilk keşiflerde ele geçirilen örneklerden ibaret. İtalyan kaşif Elio Modigliani’nin, yaklaşık 130 yıl önceki Endonezya ziyareti sırasında karşılaştığı boynuz burunlu ejderha kertenkelesi de (Herpesaurus modiglianii), yakın zamana kadar türünün bilinen tek örneğiydi.

2018 yılında, kuş gözlemi için Kuzey Sumatra’da sahaya inen yaban hayat biyoloğu Chairunas Adha Putra, Toba Gölü civarındaki dağlık alanda gezerken ilginç morfolojik özelliklere sahip bir kertenkelenin cansız bedeniyle karşılaştı. Aldığı örneği, Jakarta’daki herpetolog Thasun Amarasinghe’gönderdiği zaman, bunun Kuzey Sumatra’nın bilinen tek boynuz burunlu kertenkele türü olduğu hemen anlaşıldı. Heyecanlanan Amarasinghe, canlı bir örnek bulması için Putra’nın biraz araştırmasını rica etti, çünkü bu büyük bir ihtimalle Elio Modigliani’nin 1890’larda keşfettiği, fiziksel özellikleri nedeniyle 1933’te Herpesaurus modiglianii adını alan, ama bir daha hiç görülmeyen, belki de soyu tükendiği tahmin edilen, meşhur, boynuz burunlu ejderha kertenkelesi olmalıydı.

Elio Modigliani’nin 1891’de bulduğu ve Genova Müzesi’ne getirdiği örnek üzerinden, 1933 yılında Armando Baliani’nin yaptığı H. modiglianii ilüstrasyonu. KAYNAK: Annali del Museo civico di storia naturale di Genova, 56, pl. VI.

Şansı yaver giden Putra, yalnızca beş gün sonra, bir ağaç dalında sakince dinlenen canlı bir ejderha gördü. Fotoğraflarını çekip ölçülerini kaydettikten sonra da, bir süre hareketlerini inceledi.

Putra’nın sağladığı veriler doğrultusunda, bunun Modigliani’nin boynuz burunlu kertenkelesi olduğu kesinleşti. Agamidae ailesinden olan parlak sarı-yeşil renkli ejderha, burnundan uzayan bir boynuz sayesinde diğer türlerden ayrılıyor ve bir sorunla karşılaştığında kahverengi-turuncu bir kamuflaj sayesinde düşmanlarından korunuyor. Bu kamuflaj yöntemi ve ağaçlardaki davranış biçimleri, Afrika dağ bukalemunlarıyla benzerlik gösteriyor.


Ejderha kertenkelelerini incelemek oldukça güç, çünkü yaşam alanları çok dar ve ulaşımı zor. Agamid türlerinin 30 kadarı, ilk tanımlanmalarının ardından bir daha hiç görülmemiş ve 19’u ise yalnızca tek bir örnek üzerinden biliniyor. Dolayısıyla bu keşif, oldukça ümit verici. Fakat Modigliani’nin ejderhası doğa koruma alanının dışında bulunduğu için, bölgedeki yoğun orman yıkımından ötürü de tehlike altında. ‘‘Bu keşif sayesinde’’, diyor Amarasinghe, ‘‘üzerinde çalışabilir, koruma faaliyetlerini ve ihtiyaçlarını belirleyebilir ve umarız ki uygun koruma önlemlerini alabiliriz.’’

REFERENCES

  • 1. https://www.sciencenews.org/article/nose-horned-dragon-lizard-lost-science-found
  • 2. https://www.iflscience.com/plants-and-animals/nose-horned-dragon-lizard-found-alive-for-the-first-time-in-over-100-years/
  • 3. http://file.taprobanica.org/2_harpesaurus_modiglianii_taprobanica_9_1_2020_3_11-43750-3349_561.pdf