Eski “Kilomuzdan” Kurtulduk

Kilogramın ağırlığını tanımlayan yaşlı metal silindir “Le Grand K” namı diğer “Büyük K”, 20 Mayıs 2019’da emekli oluyor. 1879’dan bu yana yeryüzündeki tüm ağırlıklar, Paris dışındaki güvenli mekânında özenle saklanan Büyük K’nın ağırlığı üzerinden tanımlanıyor. Kilogramın hikâyesi ise 1795’e uzanıyor. Fransa’nın ölçü birimlerini belli bir standarda oturtmaya karar verip, metrik sistemi hayata geçirdiği yıl.

140 yılın ardından bilim insanları, 16 Kasım’daki Ağırlıklar ve Ölçüler Konferansı’nda, kilogramı ve bir dizi ölçü birimini yeniden tanımlayarak hayata geçirmeye oy birliğiyle karar verdi.

Peki, Büyük K’dan sonra ne olacak? Yeni kilogram, modern fiziğin temel sabitlerinden biri olan Planck sabiti tarafından tanımlanacak. Metrik sistemin başka birimleri de bu süreçte yenilenecek: elektrik akımı birimi amper, sıcaklık birimi kelvin ve atom ya da molekül miktarına ait temel ölçü birimi mol…

Elinizdeki ağırlıkları yavaşça yere bırakın

Konferanstan çıkan sonuca göre, “Bundan böyle ölçme işlemlerimizi, zaman içinde değişme olasılığı bulunan, rastgele seçilmiş değerlere ya da nesnelere dayanarak değil, doğanın temel sabitlerine dayanarak” yapacakmışız.

“Madem ışık hızı ya da elektron yükü evrenin her yerinde aynı, o zaman metrik sistemi de güncellemek gerekiyor. Büyük bir paradigma değişimi bu, ve sonunda tamamlandı” diyor metrologlar. Yani ölçü birimi uzmanları.

Ama gündelik hayatımızda değişen bir şey olmayacak. 1 kilogram kıymadan çıkan köfte sayısında artma veya azalma olmayacak. Ne değişecek peki? Hassas ölçü birimleri artık daha kesin, sağlam temellere oturtulacak. Kilogramdan çok çok daha düşük ağırlıkları güvenilir biçimde ölçebilmek daha kolay olacak.

Farklı bilim ekipleri Planck sabitini yaklaşık milyarda 10 doğruluğa ulaşacak şekilde ölçmeye başladı bile. 20 Mayıs’tan itibaren, Planck sabiti tam olarak saniyede 6,62607015 × 10⁻³⁴ kilogram çarpı metrekare değerine göre ayarlanacak.