Eşitsizliğin Acımasız Kısırdöngüsü

Bireylerin eşitliğinin toplumdan topluma farklı algılandığı bir gerçek. Mesela kast sisteminin hâlâ geçerli olduğu Hindistan’da hiyerarşinin gücü fazlasıyla hissedilir. İskandinavya ülkelerinde Dan veya Norveç kökenliler daha yüksek statüdedir. Peki neden böyledir?

Oslo ve Aarhus Üniversitesi’nden J.R. Kunst ve Lotte Thomsen, Yeni Zelanda’daki Victoria Üniversitesi’nden R. Fischer ve Harvard Üniversitesi’nden J. Sidanius’un araştırması bu sorunun cevabını arıyor.

Cevaba ulaşabilmek adına 30 ABD eyaleti ve 27 ülkeden yaklaşık 45 bin kişiyle çalışmışlar. Sosyal eşitsizlik, istikrarsızlık ve psikolojik dürtüler arasındaki ilişkiyi araştırarak grup egemenliğini anlayabilmeye çalışmışlar.

Sonuç net: Sosyal eşitsizlik ve istikrarsızlık büyüdükçe, toplumun üst kesimindeki gruplar kendi ayrıcalıklı statülerini korumak için bu hiyerarşiyi destekliyor.

“Kısırdöngüyü doğuran da bu” diyor Lotte Thomsen, “Mevcut ayrıcalıklı statünün korunması adına şiddet uygulanıyor. Bu da daha fazla eşitsizliğe ve elbette daha fazla şiddete yol açıyor.”

27 ülkede benzer sonuçlar

Katılımcı gruplar 27 ülkede de hiyerarşiye karşı eşitliğe verdikleri destek konusunda benzer sonuçlar ortaya koymuş.

Sosyal eşitsizliğin yüksek olduğu durumlarda, ülkelerdeki baskın grupların üyelerinin sosyal hakimiyet yönelimi de yüksek olmuş. Şiddet çatışmalarının fazla; iyi yönetimin, toplumun temel gereksinimlerine verilen cevabın yetersiz; cinsiyet ve ücret eşitsizliğinin baskın; özgür basının ve demokrasinin hakim olamadığı ülkelerin sosyal hakimiyet yönelimi tartışmasız olarak daha yüksek çıkmış.

Çalışmanın ikinci bölümünde, 30 ABD eyaletinden 4.000’den fazla beyaz ABD vatandaşına, ülkedeki farklı topluluklarda hiyerarşiyi mi yoksa eşitliği mi destekledikleri sorulmuş. Katılımcılara ırkçılık, cinsiyetçilik ve farklı etnik kökenlerden göçmenlere işkence edilmesine katılım konularında da örnekler vererek sorular sorulmuş. Cevaplarda yine sistematik bir benzerlik görülmüş. Sonuçlar, Beyaz Amerikalıların psikolojik hakimiyet yönelimlerini, yaşadıkları eyaletteki ekonomik eşitsizlik ve şiddet derecesine göre bir şekilde ayarladıklarını ortaya koymuş.

Araştırma sonuçları eşitsizlik ve şiddet kısırdöngüsünü tüm acımasızlığıyla gözler önüne seriyor. “Ekonomik eşitsizlik dünyanın pek çok bölgesinde arttığı için sonuçların ciddiye alınması gerek” diyor Lotte Thomsen, haklı olarak.