En Yaşlı ve Muhterem Komşumuz

Evrende ilk yıldızların 13,6 milyon yıl önce, Büyük Patlama’dan yaklaşık 180 milyon yıl sonra meydana geldikleri hesaplanmıştı. Bu ilk nesil yıldızlar hidrojen, helyum ve az miktarda lityum gibi ilksel evren koşullarında hazır bulunan hafif elementlerden oluşmuştu. Füzyon sonucu daha ağır elementleri üretip süpernova olarak patladıklarında evrene bunları saçarak sonraki nesil yıldızların bünyelerinde daha fazla ağır elementle oluşmalarına sebep olmuşlardı.

Yakın zamana kadar bu ilk nesil yıldızların çoktan patlayıp yok oldukları düşünülmekteydi. Fakat son yıllarda gökbilimciler 25 kadar çok yaşlı, az metalli yıldız tespit ettiler. Bu ilk nesillere ait yıldızların çoğu gözlenebilen evrenin uçlarında, Güneş Sistemi’nden çok uzaklarda bulunuyor. Astronomların yakın zamanda keşfettiği 13,5 milyon yaşındaki yıldızın hemen yakınımızda Samanyolu Galaksisi’nde olması şaşırtıcı ve önemli bir gelişme.

2MASS J18082002–5104378 B adı verilen bu yıldız evrendeki en yaşlı yıldızlar arasında yer alıyor. Aşırı düşük metal içeriğinden anlaşıldığına göre 2MASS J18082002–5104378 B Büyük Patlama’dan sonraki ikinci nesil yıldızlardan olma ihtimali taşıyor. Karşılaştırmak gerekirse Güneşimiz 100 bininci nesil bir yıldız.

Yeni keşfedilen yıldızın bir diğer ilginç özelliği ise Güneş’in yaklaşık yüzde 10’u büyüklüğünde olması. Hidrojen yakma alt limitinin sınırlarında yer alan küçüklükteki yıldız, gözlemlenen en ufak boyuttaki erken nesil yıldız sıfatını taşıyor.

“Hiç bu kadar düşük kütleli ve bu derece az miktarda metal içeren bir yıldız keşfedilmemişti” şeklinde açıklama yapan Avustralya Monash Üniversitesi’nden astrofizikçi Andrew Casey: “Bu bulgu bize evrendeki ilk yıldızların çoktan yok olup gitmiş devler olması gerekmediğini gösterdi. Çok yaşlı bu yıldızlar oldukça az maddeden oluşmuş olabilir ve Büyük Patlama’dan hemen sonraya ait bu tarihi kalıntılar günümüzde hâlâ varlar. Erken evrendeki yıldız oluşumlarına ilişkin yepyeni bir bakış açısı kazanmış bulunuyoruz” diye ekledi.