#

Dinozorların Katili Karanlık Madde mi?

Bilim Dalları

Asteroidleri, Kuyrukluyıldızları Saptırıyor, Dünyanın Çekirdeğini Isıtıyor

Jeolojik geçmişte zaman zaman karalarda ve okyanuslarda canlı türlerinin topluca yokoluşları, şimdiye kadar asteroid ya da kuyrukluyıldız darbelerine, milyonlarca yıl süren yoğun volkanizmaya, ani iklim değişimleri, deniz seviyesinde düşüşler gibi nedenlere bağlanıyordu. Yeni bir çalışmaysa, şüpheliler listesine yeni bir aday daha ekledi: karanlık madde. Bu gizemli madde türü, evrende yıldızları, gökadaları, gezegenleri, dev gaz ve toz bulutlarını oluşturan, atomlardan yapılı tanıdığımız maddenin beş katından fazla. Normal madde ile çok ender ve zayıf biçimde etkileştiğinden, şimdiye kadar gözlenemedi. Varlığı, ancak uyguladığı kütleçekimi etkisi nedeniyle biliniyor.

İddiayı ortaya atan, New York Üniversitesi Biyoloji Bölümü’nden Profesör Michael Rampino. Önerdiği mekanizma şöyle işliyor: Güneş Sistemi, gökadamız Samanyolu’nun diski içinde yer alıyor ve disk çevresindeki her turunu 250 milyon yılda tamamlıyor. Ancak, Güneş Sistemimizin gökada çevresindeki yolculuğu, dalga hareketi gibi inişli çıkışlı. Dolayısıyla Güneş ve gezegenler her 30 milyon yılda bir, yıldızlar, gaz ve toz bulutlarıyla dolu yoğun diskin içinden geçiyorlar.

Rampino, bu geçişlerin, her 26-30 milyon yılda bir görülen toplu yokoluşlarla örtüştüğüne işaret ediyor. Bu yokoluşlardan bazılarının suçlusu, 66 milyon yıl önce Meksika’nın Yucatan yarımadasına çarptığında olduğu gibi dinozorların ortadan kalkmasına yol açan asteroid ya da kuyrukluyıldızlar. Bazılarıysa, milyonlarca yıl sürerek çok büyük alanların kat kat lavlarla kaplanmasına neden olan, saldıkları zehirli gazlar ve güneş ışığını perdeleyerek yol açtıkları soğumayla canlıları yok eden yanardağ püskürmeleri.

Rampino’ya göre karanlık madde asteroid ya da kuyrukluyıldız darbelerini de, büyük jeolojik olayları da açıklıyor. Şöyle ki, yıldızlar, gaz ve toz bulutlarıyla dolu Samanyolu diskinde aynı zamanda karanlık madde de yoğun olarak bulunuyor. Araştırmacılar, diskin her ışıkyılı karesinde bir Güneş kütlesi kadar karanlık madde bulunduğunu hesaplıyorlar. Bu karanlık madde yoğunluğu da büyük kütleçekimiyle Güneş Sistemi’ndeki asteroid ve kuyrukluyıldızların yörünge hareketlerini bozuyor ve Dünya ile öteki iç gezegenlerin üzerine yönlendiriyor.

Ayrıca Samanyolu diskinin içinden geçişi sırasında karanlık madde Dünya’nın çekirdeğinde birikiyor. Karanlık madde parçacıkları çekirdek içindeki madde ve birbirleriyle etkileşerek demir ve nikelden oluşan merkezdeki sıcaklığın yüzlerce derece artmasına neden oluyor. Bu sıcaklık artışı da merkezi çevreleyen silikat manto tabakası içinde jeoloji dilinde “sorguç” diye adlandırılan dev magma sütunlarının kabuğa yükselerek, yanardağ püskürmelerine, sıradağ oluşumlarına ve büyük yokoluşların başka bir nedeni olan tektonik hareketlere yol açıyor.

REFERENCES

  • 1. “Does dark matter cause mass extinctions and geologic upheavals?”, New York University, 19 Şubat 2015
  • 2. “Did dark matter kill the dinosaurs?”, Science Online, 20 Şubat 2015