Balıkçıl Canavarın Sırrı

Çin’in kuzeydoğusunda 120 milyon yıl öncesine tarihlenen tortul kayalarda bulunan iki uçan dinozor fosilini inceleyen paleontologlar, çenenin iki özelliğinden yola çıkarak genel olarak pterozor diye tanımlanan etçil uçan dinozorlar grubundan bu canlıların, günümüzdeki bazı türler gibi su yüzeyini yalayacak şekilde uçarak balık avlamak üzere evrildiklerini ortaya koydular. Bu özellikler, alt çenenin altında teknelerin salmalarını andıran ince, kemiksi bir çıkıntı ve bu çıkıntının arka ucunda, öteki pterozor türlerinde bulunmayan kanca biçimli bir uzantı. Bu kancanın, günümüz pelikanlarındaki gibi yumuşak dokudan bir gırtlak kesesini tuttuğu sanılıyor.

Tortullar arasında kanatlar kafanın üzerine gelecek şekilde uzunlamasına ezilmiş durumda bulunan fosillerin bir başka özelliği de kafanın olağanüstü basık ve uzun olması. Araştırmacılar, üst çenede herbirinde 21, alt çenede de 19 olmak üzere ikişer sıra diş bulunduğunu ve çene altındaki çıkıntının, günümüz kuşlarının gagaları gibi keratinden yapılı olduğunu ve deriyle kaplı olabileceğini belirtiyorlar. Bulunan örneklerin kanat açıklığının 1,5 metre olduğu düşünülüyor.

Ikrandraco avatar adı verilen türün, geniş tatlısu gölleri çevresinde yaşayarak küçük balıklarla beslendikleri belirlendi.  Türün adı, James Cameron’ın ünlü filmi “Avatar”dan esinlenilmiş. Draco, Latince’de ejderha demek. Ikran ise, Avatar’da yerlilerin bindikleri pterozor benzeri uçan canlıların adı.

Araştırmacılara göre I. Avatar, büyük olasılıkla yüksekte uçarken, su yüzeyine yakın yüzdüğünü gördüğü balıkları yakalamak için alçalıp alt çenesini bir kepçe gibi suyun içine daldırıp bir süre suyun yüzeyini sıyırarak uçuyor ve balıkları topluyordu.

Çenenin ardındaki kesenin işlevininse, bu kepçeleme uçuşu sırasında birden çok balığı yakalamak ve daha sonra onlarla dolan suyu boşaltarak avlarını yutmada kolaylık sağlamak olduğu sanılıyor.

Alt çene altındaki çıkıntının da, suyun yüzey gerilimini kırarak çenenin suya girmesini kolaylaştırdığı düşünülüyor.