Avatarınız Karakterinizi Ele Veriyor

Gençlere, hatta çocuklara bile anlatmaya gerek yok. Avatar, kişinin kendisini sanal dünyada temsil etmek üzere seçtiği ya da oluşturduğu bir görüntü. Kimi kendi temsilcisini Japon video oyunları şirketinin Wii oyunlarındaki Mii karakterlerinden de (yukarıdaki görseldeki gibi) seçebiliyor, kiminin tercihi de World of Warcraft oyunundakiler gibi ayrıntıları özenle oluşturulmuş, iyi ve kötü insanlar, masal kahramanları, büyücüler, canavarlar ve daha ne ararsanız. Peki bunlara neden gereksinim duyuluyor? Bireyler arasındaki iletişim, artık giderek yüz yüze olmaktan çıkıp İnternet üzerinden “online” olarak yapılıyor hale geldiği için. Ve de çoğu kez, birbirlerini ekran dışında tanımamış kimseler arasında! Dolayısıyla kullanıcılar, genelde kendilerine benzediğini düşündükleri avatarları seçiyorlar.

York Üniversitesi’nden (İngiltere) araştırmacılar, sanal ortamda karşılaştığımız kişilerin bıraktıkları izlenimleri ve bu izlenimlerin gerçekle ne kadar örtüştüğünü belirlemek için avatarlardan yararlanmışlar. Personality and Social Psychology Bulletin dergisinde yayımlanan çalışmada amaç, bir avatarın kullanıcının hangi kişilik özelliklerini yansıttığını belirlemek.

York psikologları, bir kişinin gerçek kişiliğiyle, avatarı aracılığıyla muhatabında oluşturduğu resmin ne kadar ne kadar benzeştiğini belirleyebilmek için iki ölçüt kullanmışlar: genel isabet ve ayırıcı isabet.

Çalışmayı yöneten Katrina Fong, bunları şöyle açıklıyor: “Benim sosyal kişiliklerin ortalama düzeyiyle karşılaştırmaksızın bir kişinin sosyalliğiyle ilgili olarak aldığım izlenim, kişinin sosyalliğinin gerçek düzeyini yansıtması halinde, genel isabet oluyor. Bir kişinin ortalamanın ne kadar üzerinde bir sosyal karakterde olduğunu isabetle algılayabilmemse ayırıcı isabet.”

Çalışmada yararlanılan deneyin ilk bölümünde, deneklerden kendilerini betimleyen avatarlar oluşturmaları istenmiş. İkinci bölümdeyse, farklı kişlerden oluşan denekler, ilk bölümde çizilen avatarları inceleyerek değerlendirmişler. Değerlendirme beş seçenek üzerinden yapılmış: açıklık, titizlik, sosyallik, canayakınlık, ve nörotiklik (ruhsal bozukluk).

Sonuçta bazı kişilik özelliklerinin avatarlar aracılığıyla muhataplara daha doğru biçimde iletilebildiği görülmüş. Örneğin, birinin ne kadar dışa dönük ve hareketli ya da kaygılı olduğunu avatarına bakarak algılamak, yeni deneyimlere açıklığını ya da titizliğini algılamaktan daha kolay.

Dışa dönük, hareketli ve sosyal bireylerin kişiliklerini yansıtan avatarlar, buna karşılık ciddi ruhsal sorunları olanların, kişiliklerini gerçek olarak yansıtmayan avatarlar oluşturdukları gözlenmiş.

Cana yakın olan ve kişilikleri toplumun genelininkine uyan bireylerin eğilimiyse başkalarında arkadaşlık kurma arzusu uyandıran avatarlar oluşturmak.

Gözleri açık (açık renk değil) , gülümseyen ya da gülen, oval yüzlü, kahverengi saçlı, kazak giymiş avatarların arkadaşlık duygusu uyandırmada daha başarılı olacakları ortaya çıkmış. Buna karşılık, ifadesiz ya da gülümseme dışında herhangi başka bir ifade taşıyan yüzlerin, siyah ya da kısa saçın, şapkanın ve güneş gözlüklerininse daha az arkadaş çekeceği anlaşılmış. Bunlardan, avatar sahibinin arkadaş çekmesinde en çok rol oynayanların açık gözler (olumlu) ve ifadesiz yüzler (olumsuz). Dolayısıyla avatar oluştururken gözleri açık tutmak ve ifadesiz bir yüzden kaçınmak, samimi dostlar ve arkadaşlar arayanların dikkat etmesi gereken noktalar.

Çalışmada, cinsiyet farkının etkileri de incelenmiş. Kadınların oluşturduğu avatarları değerlendiren erkeklerin, avatar sahibinin kişilik özelliklerini bilseler bile, onları daha kavgacı ve açık sözlü olarak algıladıkları gözlenmiş. Araştırmacılar, geçmiş çalışmalara dayanarak bireylerin karşı cinsle ilişkilerinin, kişilik değerlendirmelerini etkilemesini beklerken, bu değerlendirmelerin alışılmış yönlerde olmadığı görülmüş. Bu konuda daha fazla araştırmanın gerekli olduğu vurgulanmakla birlikte, bir olasılıkla dijital ortamın, gerçek ortamdakinden daha farklı cinsiyet davranış kalıpları oluşturabileceği düşünülüyor.

York ekibi, çalışmada kullanılanların, bilinen, basit avatarlar olduğuna işaret ederek, varılan sonuçların üç boyutlu sanal dünyalarda kullanılanlar gibi daha karmaşık ve dinamik avatarlar için de genelleştirilmemesi uyarısını yapıyor.