500 Yıllık Doğa Tarihi Resimlerle Karşınızda

Çeşitli müzelerin oluşturduğu uluslararası bir birlik olan Biodiversity Heritage Library (Biyoçeşitlilik Miras Kütüphanesi), 150 binden fazla bilimsel sanat eserini yayımlayarak, Dünya üzerindeki en büyük resimli derlemelerden birini halkın kullanımına ücretsiz olarak açtı.

2006 yılında yola çıkan BHL’nin bünyesindeki birçok doğa tarihi, botanik ve araştırma müzesi, günümüz dünyasında hızla değişmekte olan ekosistemleri ve iklim değişikliği gibi krizleri daha iyi anlamak için, kolektif biyoçeşitlilik bilgisini kolay ulaşılabilir tek bir noktada toplamak amacıyla çaba gösteriyor. Bu hedefle, 15.-21. yüzyıllar arasına ait yaklaşık 57 milyon sayfalık, yüz binlerce ciltlik kaynağa açık erişim sunuyor. Ayrıca, telif hakkı olan malzemelerin de ‘‘creative commons’’ lisansı altında sunulabilmesi için uğraşıyor.

İllüstrasyonların bazıları çok eski, bu nedenle de bilimsel doğrulukları tartışılabilir. Ama Belçika’daki meyve bahçelerinden, paleontolojik kemik resimleri koleksiyonlarına kadar çok çeşitli konuyu, canlıyı ve objeyi kapsayan görsel malzeme, henüz fotoğraf teknolojisinin olmadığı dönemlerde yaşamış bilim insanlarının gözünden canlıları ve canlıların dünya üzerinde birbirleriyle ilişkili konumunu daha iyi anlamak için eşsiz bir kaynak.

Günümüzde mevcut tüm teknolojiler, veritabanları ve devam etmekte olan bilimsel çalışmalara rağmen, dünya üzerinde tam olarak kaç canlı türü olduğunu hâlâ bilmiyoruz. Yaklaşık 5,3 milyon ile 1 milyar arasında değişen tahminler, konunun belirsizliğini açıkça ortaya koyuyor. Canlıları tek tek saymak mümkün değil, çünkü birçoğu insanların ulaşamayacağı koşullar altında (deniz tabanı gibi) veya başka canlıların içinde yaşıyor. Ya da çok küçükler, gözle görülmüyorlar ve henüz varlıklarından bile haberdar değiliz.

Zaman içinde, bu soruyu cevaplamak için çeşitli girişimlerde bulunan bilim insanları, farklı yöntemler kullanarak, farklı rakamlar öne sürdü. Bunların çoğu, biyoçeşitlilik örüntülerine bakarak genel tahminler yapmaktan öteye gidemiyor ve genelde bakteriler gibi mikro canlıları hesaba katmıyor, çünkü bunları doğru tanımlamanın tek yolu DNA dizilimi yapmak.

Modern taksonominin kurucusu Carl von Linne gibi adı bilim tarihine kazınmış kişiler, hayatlarını dünya üzerindeki canlıları belgelemeye ve sınıflandırmaya adamıştır. Aradan geçen 250 küsur yıl içinde yaklaşık 1.250.000 tür tanımlanmış ve veritabanlarına kaydedilmiş olsa da, toplam tür sayısı hâlâ meçhul. Ve bazı tahminler, Samanyolu galaksisindeki yıldızların toplam sayısını aşan rakamlar öne sürerek, kocaman evren içindeki küçücük yerimizi bize tekrar hatırlatıyor.