Geleceğinizi Nasıl Hayal Ediyorsunuz?

                      “Hayal gücü her şeydir. Sizi bekleyen güzelliklerin önizlemesi gibidir.”

                                                                                                                     Albert Einstein 

Zihniniz tam da şu an nerede? Günün ilerleyen saatlerinde yapacaklarınızı mı düşünüyorsunuz yoksa gözünüze bu sayfada yazan kelimeler mi ilişiyor?

Zihin, bu yazıyı okumak gibi bilişsel anlamda bir eylem gerçekleştirmiyorsa geleceğe yönelik düşünmekten hoşlanır. Bu durum kısmen beyinde varsayılan mod ağındaki (Default Mode Network / DMN) aktivasyondan kaynaklanır. Zihin herhangi bir işle meşgul olmadığında DMN’de daha büyük bir aktivasyon gözlemlenmektedir. Fakat beynin bir işle meşgul olmaması o sırada çalışmadığı anlamına gelmiyor. DMN aktivasyonu aslında bize zihnin o anki zaman diliminde neye odaklandığıyla ilgili bilgi verir. 

DMN aktivasyonunun hayal kurma yetimizle nasıl bir ilişkisi olduğu sinirbilim araştırmacıları için uzun süredir merak uyandıran bir konu olmuştur. Pennsylvania Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı Journal of Neuroscience’da yayımladıkları güncel çalışmada DMN’in hayal kurmakla ilişkisinin altını çizen kritik bir fonksiyonu ele alıyorlar. 

Pennsylvania Üniversitesi’nden sinirbilimci Joseph Kable ve meslektaşları, 13 kadın ve 11 erkek gönüllüye okumaları için birtakım direktifler verdiler ve onları fMRI (Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme) makinelerine bağladılar. Araştırmacılar, katılımcılara kendilerini tropik bir adada sıcak bir kumsalda otururken veya gelecek yıl piyangoyu kazandıklarını hayal etmeleri için yedi saniye verdi. Deneklerin senaryo hakkında düşünmek için 12 saniyeleri vardı; senaryoyu canlılık (ne kadar detaylı olduğu) ve olumlu-olumsuz skalasında değerlendirmek için 14 saniyeleri vardı. Katılımcılar bu işlemi toplam dört kez tekrarladılar.

Dr. Kable’a göre, varsayılan mod ağının dorsal yani merkezinde bulunan parçası, olumsuz olaylara kıyasla olumlu olaylar için daha aktifti. Ventral varsayılan mod ağı (medial temporal lob alt sistemi) ise canlı ve bol detaylı olaylar için daha aktifti. Dr. Kable, ventral varsayılan mod ağının hem olumlu hem de olumsuz olaylar için eşit derecede aktif olduğunu ve ağın gerçekten hayal gücünün yapılandırılma sürecine dahil olduğunu gösterdiğini ileri sürüyor.

Bu çalışmadan elde edilen bulgular, geleceği hayal etme yeteneği söz konusu olduğunda varsayılan mod ağı bölümlerinin belirli bir amaca hizmet ettiğini gösteriyor. Bir bölüm (dorsal varsayılan mod ağı), hayal edilen olayın olumlu mu yoksa olumsuz mu olduğunu değerlendirmekten sorumluyken, diğer bölüm (ventral varsayılan mod ağı) olayı olabildiğince fazla ayrıntıyla yapılandırmamıza yardımcı oluyor.

Hayalleri gerçekleştirmemize ne yardımcı oluyor?

Dr. Kable ve meslektaşlarının çalışması, hayal gücü yeteneklerimize sinirbilimsel bir bakış açısıyla ışık tutuyor. Bununla birlikte, hayal gücümüzü gerçeğe dönüştürmek için tam olarak neyin gerekli olduğunu bize gösteren 2002’de yayımlanan bir araştırmaya da göz atmaya değer.

New York Üniversitesi’nde psikoloji profesörü olan Gabriele Oettingen ve Hamburg Üniversitesi’nden Doris Mayer, 2002’de gelecek hakkında düşünmenin iki yolunu birbirinden ayıran bir çalışma yayımladılar. Bu çalışmada, Prof. Oettingen ve Mayer, istenen bir sonucun hayalini kuran insanların aslında bunu başaramadıklarını buldular. Ancak, istedikleri sonucu elde etmeyi bekleyen insanlar aslında hedeflerine ulaşıyorlar.

Araştırma bulgularına göre, olumlu beklentiler aslında insanları amaçlarına yönelik harekete geçmeleri için motive ediyor. Buna karşılık, Hamburg Üniversitesi’nden Prof. Dr. Oettingen ve Klaus Michel Reininger, pozitif hayallerin insanları zihinsel olarak şimdi ve burada arzu edilen geleceğin tadını çıkarmaya yönlendirdiğini ve böylece gelecekteki başarılarına yatırım yapmalarını engellediğini öne sürüyor. 

Tüm çalışmaların ışığında hayal kurma kabiliyetimizin nöral süreçlerinin varsayılan mod ağı ile ilintili olduğunu; gelecekle ilgili kurduğumuz hayalleri olumluluk ve detay bakımından farklı şekillerde değerlendirdiğimizi görüyoruz. Diğer yandan hayallerimizi gerçekleştirmek için yalnızca olumlu düşünmek yeterli olmayabilir. Bunun için gelecekle ilgili beklentilerimizi netleştirmek, önümüze çıkabilecek engellerin farkına varıp buna göre adım atmak da önemli olacaktır.