Bennu’dan Sevgilerle

Dört yıllık bir yolculuğun ardından, NASA’nın robotik uzay aracı OSIRIS-REx, 20 Ekim 2020 günü asteroit Bennu’nun kayalarla kaplı yüzeyine kısa bir süreliğine indi ve Dünya’dan 330 milyon kilometre uzaklıkta, hassas bir operasyonla kaya ve toz örnekleri topladı.

OSIRIS-REx, Aralık 2018’de Bennu’ya ulaştıktan sonra, 500 metre genişliğindeki asteroidin yüzey özelliklerinin ve kompozisyonunun ayrıntılı haritalarını çıkarmak için neredeyse iki yıl geçirdi. Dünya’dan gelen gözlemler, Bennu’nun pürüzsüz ve kumlu olması gerektiğini öne sürdü, ancak OSIRIS-REx geldiğinde, tehlikeli ve kayalık bir manzara buldu.

OSIRIS-REx, Bennu’nun Nightingale adındaki kayalık bölgesine, ucunda jant kapağı şeklinde bir toplama plakası olan, ince bir kolla dokundu. Sadece 6 saniye süren temas anında, uzay aracı, küçük parçaları Bennu’nun yüzeyinden toplama cihazının içine üflemek için azot gazı püskürttü.

Bennu ile Dünya arasında veri alışverişinin 18 dakika kadar bir gecikmeyle gerçekleşmesi sebebiyle, yaklaşık bir minibüs büyüklüğündeki uzay aracı bu hassas manevrayı otomatik olarak kendi başına yürüttü.

Alınan görüntü dizisinin ortalarında, örnekleme kafası kendisini asteroidin yüzeyine doğrudan temas edecek şekilde konumlandırıyor. Kısa bir süre sonra, örnekleme kafası Nightingale bölgesine dokunup, Bennu’nun regolitine nüfuz ediyor. İlk temastan sonra, TAGSAM (Touch-And-Go Sample Acquisition Mechanism – Dokun ve Geç Örnek Toplama Mekanizması) kafası, altındaki gözenekli kayaların bir kısmını eziyor gibi görünüyor. Bir saniye sonra uzay aracı, numune sahasının malzemesinin önemli bir miktarını hareket ettiren bir azot gazı şişesini ateşliyor. Ön veriler, uzay aracının yüzey malzemesi toplamak için 6 saniyenin yaklaşık 5’ini harcadığını ve örnek toplamanın büyük kısmının ilk 3 saniye içinde gerçekleştiğini gösterdi.

Bilim insanları en az 60 gram örnek toplamayı umuyorlar ancak uzay aracı iki kilogram kadar ağırlık kaldırabiliyor.

Uzay aracının yeterince malzeme toplamadığı ortaya çıkarsa, 12 Ocak 2021’de, asteroidin ekvatoruna yakın, nispeten daha az kayalık başka bir alanda bir deneme daha gerçekleştirilecek.

Araştırmacılar, gezegenleri oluşturan aynı malzemelerden yapılmış oldukları için güneş sistemindeki asteroitlerin bileşimini analiz etmekle ilgileniyorlar.

OSIRIS-REx, Eylül 2023’te başarılı bir şekilde evine dönerse, Apollo döneminden bu yana uzaydan getirilen en büyük örneğini toplamış olacak. NASA’nın 50 yıl sonra halka açtığı, Apollo astronotları tarafından Ay’dan getirilen örnekler gibi, tüm örnekler hemen analiz edilmeyecek.

Geçen yıl Japonya, şimdi Dünya’ya dönüş yolunda olan, Hayabusa2 sondasının Ryugu’dan örnek toplamasıyla bir asteroide dokunan ilk ülke olmuştu.