#

Sonbaharın Renkleri Silinecek mi?

Bilim Dalları
Etiketler

Sonbahar çoğumuz için sıradan bir mevsim değil; doğada sarının her tonunun dans ettiği, şehirde ise olur da denk gelirsek kurumuş yaprakları ezip, çıtırtısıyla yarı hüzne yarı neşeye meylettiğimiz güzide bir dönem. Ama kuraklıkla kendini hissettiren iklim değişikliği, bu kırmızılı sarılı renk cümbüşünü elimizden alabilir bilimcilere göre.

Aslında sarı ve kurumuş yaprak romantizminin gerisindeki hikâye, bilindiği üzere, ağaçların bir sonraki ilkbahara hazırlığı… Günlerin kısalması ve havanın soğumasıyla, ağaçlar yapraklara yeşil rengini veren klorofil üretimini durdurup, dinlenmeye geçiyor. Klorofilsiz kalan yapraklar da, ağacın türüne göre kırmızıdan sarıya farklı renklere bürünüyor. Yapraklardaki kırmızı rengin kaynağı ise sadece sonbaharda üretilen antosiyanin. Bu madde yaprakların güneş ışınlarına ve soğuğa karşı koruyucusu.

Yaprakların sonbahar performansını, ilkbahar ve yaz şartları da etkiliyor. Ağaçların “büyüme çağı” olan bu mevsimlerde yoğun kuraklığa maruz kalması, yapraklarının erkenden sararmasına ve bu rengi uzun süre koruyamadan kuruyup dökülmesine yol açıyor. Yani neredeyse sonbahar başlar başlamaz…

 

Sararmayan yaprak paradoksu

Öte yandan, daha ılıman bir kuraklık sonbahar renklerini iyice geciktirebiliyor. Connecticut Üniversitesi’nden bitki ekoloğu John Silander, bunun nedeninin tam anlaşılamadığını ama ağaçlardaki metabolik sürecin yavaşlamasıyla bağlantılı olabileceğini belirtiyor. “Ağaçlar uzun süreyle kısıtlı suya maruz kaldığında, klorofil üzerinde yeterince baskı hissedemediğinden kendini kapatamıyor” diyor Silander. Kuraklığın etkisi ağacın türüne göre farklılık gösterebiliyor. Bazı türler daha hassas. Örneğin, sonbaharın en frapan ağaçlarından şeker akçaağacı, kuraklığa meşe kadar dayanıklı değil. Matlaşarak o canlı kırmızı tonlarını yitiriyor.

Kuraklık kadar aşırı sıcaklık da ağaçlarda erken kuruma ve dökülmeyi hızlandırıyor. Yine aynı şekilde, ılıman kuraklık gibi ılıman sıcaklıklar da sonbahar renklerini geciktiriyor. Ağaçlar sonbaharın geldiğine dair sinyali algılayamıyor.

 

Aşırı ısınma “kırmızının” düşmanı

Gelecekte, iklim değişikliğine bağlı olarak hava sıcaklıklarının tüm mevsimlerde artması bekleniyor. İklim değişikliğinin en önemli nedeni de atmosferdeki sera gazlarının tetiklediği aşırı ısınma. Tabii bu sıcaklık değişikliği farklı coğrafyalarda farklı derecelerde kendini hissettirecek. Yağmur da kuraklık da eskisine oranla daha yoğun olacak. Çünkü artan sıcaklık toprakta daha fazla buharlaşmaya ve bitkilerde daha fazla terlemeye yol açacak. Bu da ağaçlar için sonbahar renklerinin sonu demek gibi bir şey. Özellikle de kırmızının… Çünkü, daha çok gece boyunca düşük seyreden sıcaklığın yapraklarda oluşumuna yardım ettiği kırmızı pigmentler azalacak.

Görünen o ki, olumsuz tüm etkileri bir yana, iklim değişikliği sonbaharın renk cümbüşünden de bizi alıkoyacak. 

REFERENCES

  • 1. https://www.scientificamerican.com/article/drought-and-climate-change-could-throw-fall-colors-off-schedule/