Günümüzden 530 milyon yıl önce yeryüzündeki yaşam formlarının akıl almaz bir hızla evrilip çeşitlenmesi sürecini paleontologlar “Kambriyen Patlaması” diye adlandırıyorlar. Bu süreçte günümüz canlı türlerinin ilk ataları sayılabilecek çok hücreli ve sert kabuklu canlıların sığ deniz tabanlarında ortaya çıktığı biliniyordu. Bilinmeyense, bu sayı ve çeşit patlamasına neyin yol açtığıydı. Texas Ünivesritesi (Austin) Jeofizik Fakültesi’nden Ian Dalziel, bilmeceye çözüm olabilecek bir açıklama getiriyor. Geology dergisinde yayımlanan çalışmasında Dalziel, büyük bir tektonik olayın Kambriyen Patlaması’nı tetiklemiş olabileceğini öne sürüyor. Kuzey ve Güney Amerika, Afrika, Avustralya ve Antarktika kıtalarındaki jeoloik kanıtlardan yola çıkan araştırmacıya göre süreç tek bir etkene bağlanamasa da deniz seviyelerinin yükselmesi önemli bir faktör.
Görsel Açıklaması
Bu yükselmeye yol açansa, günümüz Kuzey Amerikasının atası olan Lavrensiya kıtasının, büyük kısmı Güney Yarıküre’de toplanmış olan Gondwana süper kıtasından kopmasıyla kendini gösteren büyük tektonik hareket sonucu, Büyük Okyanus ve günümüz Atlas Okyanusu’nun öncülü olan Iapetus Okyanusu’nu birleştiren derin bir yarığın oluşması. Dalziel, günümüz kıtalarındaki kaya örneklerinin, Kambriyen Dönem’in başlarında Kuzey Amerika’nın sanıldığı gibi Afrika ve Avrupa’ya değil, Antarktika ve Güney Amerika’nın bir bölümüne bağlı olduğunu gösterdiğini belirtiyor. Araştırmacıya göre, yerkabuğu hareketiyle kabaran okyanus sularının günümüz kıtalarının kıyılarını istila etmesiyle oluşan, yaşamın gelişmesine uygun sığ denizlerin ortaya çıkmasının yanı sıra, jeoloik ve coğrafi değişimler de atmosferde oksijen birikmesine ve okyanus kimyasının değişmesine neden olarak canlıların çoğalıp çeşitlenmesine yol açmış olabilir.
Ancak Dalziel bu paleocoğrafya olaylarının, fosil kayıtlarda aniden ortaya çıkan çok hücreli yaşam bolluğu ve çeşitliliğinin kaynağı olduğunun belirlenmesi için yeni araştırmaların gerekeceğini kabul ediyor.
REFERENCES
- 1. “Massive geographic change may have triggered the explosion of animal life”, University of Texas at Austin, 31 Ekim 2014