On yılı aşan bir kovalamacadan sonra Avrupa Uzay Ajansı ‘nın (ESA) Rosetta adlı uzay aracı, 7 Ağustos günü 67P/Churyumov-Gerasimenko (ya da kısaca p67) kuyrukluyıldızıyla olan randevusuna yetişti.
ESA Yönetim Kurulu Başkanı Jean-Jacques Dordain, “Peşinde 10 yıl, beş ay ve dört gün koştuktan, bu arada Güneş’iin çevresinden beş kez dolanıp 6,4 milyar km yol yaptıktan sonra hedefimize vardığımızı ilan etmekten mutluluk duyuyoruz” dedi. Bu sürede Rosetta, Güneş çevresini beş kez dolanmanın dışında Mars’ın çevresinden iki, Dünya’nınkinden de bir kez dolanarak onu hedefi peşinde hızlandıran “kütleçekim sapanı” etkisinden yararlandı.
Uzay aracı önümüzdeki dört ay boyunca kuyrukluyıldız çevresindeki yörüngesinde dolanarak, onun Güneş’i dolanırken geçireceği değişimleri izleyecek. Taşıdığı duyarlı araçlar da kuyrukluyıldızın buz ve tozdan – ve olasılıkla kayadan da – oluşmuş çekirdeğiyle, onu çevreleyen ve gökbilim dilinde “koma” denen parlak gaz ve toz perdesinin sırlarını aydınlatacak. Halen “temas ikilisi” denen türden, iki ayrı kuyrukluyıldızın parçalanmayacak yavaşlıkta çarpışmasıyla oluştuğu düşünülen kuyrukluyıldıza 100 km uzaklıkta bir yörüngede tutulan araç, önümüzdeki altı hafta içinde yüzeye önce 50, daha sonra da 30 km kadar yaklaştırılacak. Araç, gökbilim tarihinde bir başka ilki de gerçekleştirerek, daha duyarlı araştırmalar için Kasım ayında yüzeyine Philae adlı bir sonda indirecek.
NASA
P67, Güneş çevresinde en uzak noktası Jüpiter’in ötesinde, en yakını da Dünya ve Mars’ın yörüngeleri arasında bulunan eliptik bir yörünge izliyor. Normalde kuyrukluyıldızlar Güneş Sistemi’nin uzaklarında, yıldızımızın oluşum sürecinden kalma iki ana depodan kaynaklanırlarsa da, P67’nin yörüngesi Güneş çevresinden sayısız geçiş sonucu erozyona uğramış olabilir.
Bir (ya da birkaç) km çaplı “kirli kartopları” diye adlandırılan kuyrukluyıldızlar, Neptün’ün yörüngesinin ötesinde “Kuiper Kuşağı “ve çok daha uzaklardaki küresel “Oort Bulutu” adlı depolarından koptuktan sonra zaman zaman göklerimizde görünürler –neyse ki güvenli bir mesafeden.
Kuyrukluyıldızın daha önce elde edilen görüntülerde göze batan bir özellik, “baş” ve “gövde” kısımları arasındaki “boyun” bölgesinin daha parlak olmasıydı. ESA araştırmacılarına göre bunun nedeni, o bölgenin farklı bir maddeyle kaplı bulunması ya da bilinmeyen topografik bir etki olabilir.
“Kirli kardan adamı” beyaz bir yaka takmış gibi gösteren yüksek parlaklık için alternatif bir açıklama da, meteorit çarpmaları sonucu kalkan ve daha sonra kuyrukluyıldızın ağırlık merkezine denk gelen bölgeye yağan malzemenin oraya daha düzgün bir doku ve dolayısıyla da daha yüksek bir yansıtma katsayısı kazandırmış olabileceği.
REFERENCES
- 1. “Rosetta Arrives at Target Comet”, NASA Science News, Ağustos 6, 2014
- 2. “Comet catcher”, Science, 1 Ağustos2014
- 3. “New Views of The Rosetta Comet”, NASA Science, Temmuz 24, 2014