#

Kulağım Sende

Bilim Dalları
Etiketler

Yoğun bir Pazar gününde arkadaşınızla beraber bir kafede oturduğunuzu hayal edin. Kafedeki herkes bir yandan güle konuşa en sevdikleri sıcak içeceklerini yudumlarken mekan enerjiyle adeta vızıldıyor. Bu sırada arkadaşınız yeni yıl için düşündüğü planları size anlatmaya başlıyor. Bir anda diğer insanların konuşmaları zihnin arka tarafına göç ederken bulanıklaşıyor. Ellerinizle sarmaladığınız kahveyi tutarken arkadaşınızla etrafınızda bir balon oluşturuyorsunuz ve önemli olan tek konuşma şimdi ve burada bu balonun içinde gerçekleşiyor. 

Beynimiz gerçekten harika bir organ. Onu daha da harika yapan şey ise bir anda ortaya çıkan şeylere dikkat etme ve odaklanma kabiliyeti. Birçok konuşma içinden kolaylıkla sadece birine odaklanabiliriz. Sanmıyoruz ki, hiç kimse beynine “E hadi beyin şimdi bu konuşmadan şuna geçelim!” diye seslenmiş olsun. Beyinde herşey o kadar hızlı gerçekleşir ki, bir konuşmadan diğerine otomatik olarak zıplayabiliriz. 

The Journal of Neuroscience’ta yayımlanan yeni bir çalışma beynin kalabalık bir odada tek bir sese nasıl odaklanabildiğini ortaya çıkarıyor. Rochester Üniversitesi Tıp Merkezi’nde Sinirbilim ve Biyomedikal Mühendisliği Bölümü’nden Doç. Dr. Edmund Lalor ve meslektaşları bu fenomeni anlamak için dikkat ve konuşma işlemlerinin altında yatan sinirsel yapıları incelediler. 

Bu çalışma için 14 katılımcıdan “kokteyl partisi” dikkat deneyinin bir parçası olarak iki hikȃye dinlemeleri fakat yalnızca birine odaklanmaları istendi. Aynı zamanda elektroensefalogram (EEG) makineleri beynin sonradan kelimelere dönüştürmek üzere hangi sesleri tanımladığını kaydetti. 

Araştırmacılar, odaklandığımız hikȃye ile kulağımızın arkasına attığımz hikayenin beyinde benzer şekilde işlendiğini ileri sürüyorlar. Fakat, EEG kayıtlarına göre katılımcıların dikkat etmeleri gerektiği söylenen hikȃye, foneme (ses birimi) dönüştürülüyor – yani kelimeleri birbirinden ayırmaya yardımcı ses birimlerine. Başka bir deyişle, beyin dikkat etmediği seslere göre odaklandığı yerden gelen ses ve kelimeleri ayırt etmek için ekstra efor harcıyor.   

Sonuç olarak çalışmadan elde edilen bulgular beynin kalabalık bir odada tek bir konuşmacıya seçici olarak nasıl odaklanabildiğine yeni bir ışık tutuyor ve konuşma akustiği ile dilin fonetik özelliklerinin arasındaki işlenme farklılıklarını gösteriyor. 

REFERENCES

  • 1. Teoh, E. S., Ahmed, F., & Lalor, E. C. (2021) Attention differentially affects acoustic and phonetic feature encoding in a multispeaker environment. The Journal of Neuroscience; JN-RM-1455-20 DOI: 10.1523/JNEUROSCI.1455-20.2021
  • 2. https://www.sciencedaily.com/releases/2021/12/211217113242.htm