Kanserin Temel Nedeni Kötü Şans!

Johns Hopkins Üniversitesi’nden (ABD) iki araştırmacı tarafından yapılan bir çalışmaya göre, kanserin nedeni büyük ölçüde “biyolojik talihsizlik.” Sigara kullanımı, radyasyona maruz kalma ya da çevresel koşullar gibi nedenler dışında kanserin temel nedeni, vücut dokularındaki kök hücrelerin sayısı ve bunların bölünmelerinde ortaya çıkan mutasyonlar.

Onkolog ve kanser genetikçisi Prof. Bert Vogelstein ile aynı üniversitede biyomatematikçi Cristian Tomasetti, yetişkinlerin dokularında ortaya çıkan kanserlerin üçte ikisinin “talihsizlik” ile izah edilebileceğini belirtiyorlar. Geri kalan üçte birinin nedeniyse çevresel koşullar ve kalıtımsal faktörler.

Prof Vogelstein, “Tütün gibi kanser yapıcı etkenlere maruz kaldığı halde kansere yakalanmayanlar için genellikle ‘genleri iyiymiş’ denir. Oysa işin gerçeği, bunların şanslı olmalarından ibaret” diyor.

Araştırmacılara göre kanserin basit matematiği şöyle işliyor: Önce bir organ ya da dokudaki toplam hücre sayısına bakıyorsunuz; bu sayı içinde kaçının uzun ömürlü kök hücreler olduğunu belirliyorsunuz.

Burada kısa bir açıklama: İnsan yumurtası döllendiğinde oluşan embriyo oluşmasının ilk aşamalarında ortaya çıkan ve vücuttaki her hücreye dönüşen “embriyonik kök hücre”lerin dışında, bir de vücudun organ ve depolarında biriken “yetişkin kök hücreler” bulunur. Bunlar, ilgili organ ya da dokunun hücreleri öldükçe, o hücrelere dönüşen birer yedek parça deposu oluştururlar. Kök hücreler uzun ömürlüdür, çünkü her bölündüklerinde bir kendi kopyalarını, bir de ait oldukları organ ya da dokunun hücrelerinden birini oluştururlar.

Dönelim sözü edilen matematiğe: Kök hücrelerin her bölünüşlerinde, yeni ortaya çıkan hücrede kansere yol açan bir mutasyon (değişim) meydana gelmesi riski vardır. Böyle olunca da en çok kök hücre barındıran, kanser riski en yüksek doku ya da organ oluyor.

Tomasetti, bu matematikteki sayıları belirlemek için literatürü tarayarak her dokudaki kök hücre oranını araştırmış. Bir ömür boyunca kök hücre bölünmelerinin toplam sayılarını 31 farklı organda bir yaşam süresince ortaya çıkacak kanser riskiyle karşılaştırdığında doğrudan bir ilişkinin varlığını gözlemlemiş: Kök hücre bölünme sayısıyla birlikte kanser riski de yükseliyor. Örneğin, kolon (kalın bağırsak) kanseri, oniki parmak bağırsağına (ince bağırsağın başlangıcı) göre çok daha yaygın. Tomasetti’nin hesaplarına göre de ortalama bir ömür süresince kalın bağırsakta 1 trilyon kök hücre bölünmesi olurken, bu sayı oniki parmak bağırsağında 10 milyar kadar.

Tomasetti, kanser matematiğini bir de grafikle açıklıyor. Grafik, matematik diliyle 0,804 düzeyinde bir korelasyon (ilinti, bağıntı) gösteriyor. Daha iyi anlaşılması için: Bu değer 1 olsaydı, X ekseni üzerinde gösterilen ömür süresince meydana gelen kök hücre bölünmelerinin sayısıyla, Y ekseni üzerinde gösterilen kanser riskini %100 isabetle belirlemek mümkün olurdu.