Gerçek mi, Değil mi?

İngiltere’deki Lancaster Üniversitesi araştırmacılarının kullandığı StyleGAN2 adlı bir üretken çekişmeli ağ (Generative Adversarial network – GAN), gerçek olup olmadığını anlayamayacağınız (sahte) insan suretleri oluşturuyor. Dahası, deneye katılan insanlar bu yüzleri gerçek insan yüzlerinden daha samimi ve güvenilir bulabiliyor.

Bu görselleri oluşturan GAN sistemi iki farklı yapay sinir ağı kullanıyor. ‘‘Üretici’’ adı verilen birincisi, bir dizi sentetik yüz ortaya çıkarıyor. Bilim insanları bunu arka arkaya müsveddeler çizen bir resim öğrencisine benzetiyor. Bir yandan da gerçek yüz fotoğrafları üzerine eğitilmiş ‘‘ayrımcı’’ adlı bir yapay sinir ağı, bu resimleri gerçek yüzlerle karşılaştırarak puanlıyor. Ayrımcıdan geri bildirim alan üretici, rastgele pikseller ile çalışmaya başlıyor ve gittikçe daha gerçekçi yüzler ortaya çıkarıyor. Bir noktadan sonra, ayrımcı adlı yapay zekâ da bu resimleri gerçeğinden ayıramaz hale geliyor.

400 adet sentetik yüz ile 400 adet gerçek yüz imgesi seçen araştırmacılar, 315 kişinin katıldığı bir deney düzenleyerek görsellerden 128 tanesi arasından hangisinin gerçek, hangisinin sahte olduğunu katılımcıların işaretlemesini istedi. 219 kişiden oluşan başka bir grup denek, sahte resimlerin nasıl tespit edilebileceğiyle ilgili üstünkörü bir eğitim alarak aynı deneyi uyguladı. 223 kişiden oluşan son grup ise, 128 yüz resmine bakarak, 1 ile 7 arasında değerle (1 – hiç güvenilmez; 7 – çok güvenilir) hangi çehreleri daha güvenilir/samimi bulduklarını puanladı.

Sonuçlara göre birinci grup, gerçek yüzleri sahtelerinden ayırmakta yazı-turadan daha başarılı olmadı (%48,2). İkinci grup, birinci gruptan aldığı geri bildirimle bile ancak %59’da kaldı. Üçüncü grubun yaptığı puanlama değerlendirildiğinde, sentetik yüzlerin gerçek yüzlerden biraz daha fazla olumlu oy aldığı görüldü (Gerçek yüzlerde ortalama 4,48 puan, sentetik yüzlerde ortalama 4,82 puan).

Sonuçlardan araştırmacılar da şaşkın. Özellikle, sentetik imgelerin ortalamada gerçeklerinden daha güvenilir bulunması beklenen bir sonuç değil. Tabii ki, ortaya çıkan görsellerin tümü mükemmel değil, birçok imgenin de sahte olduğu katılımcılar tarafından fark edilmiş.

Artık herkesin biraz Photoshop veya benzeri grafik arayüzü kullanarak sahte görseller oluşturabildiği bu çağda, gerçeğinden daha gerçekçi (foto-realizm) insan yüzleri yaratabilmek kimileri için biraz endişe verici. Özellikle ‘‘deep fake’’ teknolojisinin son yıllarda ortalığı biraz karıştırdığı da düşünülürse. Henüz bu tip bir sahteciliği ortaya çıkarabilecek teknolojimiz yok. Öte yandan, tüm bunların gerçek görseller üzerinde şüphe oluşturmaya başlaması ihtimali de endişe verici.