Evrenin Gizemli Halkası

Gökbilimciler 6,9 milyar ışık yılı uzaklıkta, galaksilerden oluşan, 1,3 milyar ışık yılı çapında, neredeyse kusursuz bir halka şeklinde dev bir yapı buldular.

Evrenin oluşumuyla ilgili teorilerimizle tam açıklanamayan bu yapıya “Büyük Halka – Big Ring” deniyor ve bu yapının keşfi, kozmolojinin standart modelini düzeltmemiz gerekebileceğini düşündürüyor.

Daha önce, hemen hemen aynı uzaklıktaki “Dev Yay – Great Arc” adlı diğer bir gizemli yapıyı da keşfeden Lancashire Üniversitesi’nden Dr. Alexia Lopez ve meslektaşları, iki dev yapının şu anki evren anlayışımızla kolayca açıklanamayacağını belirtiyor.

Kozmolojik prensibe göre, eğer evrenimize yeterince uzaktan bakarsanız, her şey aşağı yukarı aynı görünmeye başlar. Bunun nedeni, fizik yasalarının bütün kozmosta aynı olması ve evrende bulunan tüm madde yığınlarına eşit şekilde etki ettiğinin varsayılmasıdır. Bu da, evrende bulunan yapıların ne kadar büyük olabileceğine dair bir üst sınır olarak bize yaklaşık 1,2 milyar ışık yılını veriyor, ancak bu iki yapı çok daha büyük.

Dev cisimlerin şimdiye kadar olanaksız görülen boyutları sorunun sadece bir parçası. Bu yapıların evrenin gelişiminde ne ifade ettiği de bir başka sorun. Evrenin evrimiyle ilgili kabul gören mevcut model, yaptığımız gözlemlerle en uyumlu olan modeldir, ancak bu çerçeve altında açıklanması zor bazı özellikler var.

Bu özellikleri kapsamak için öne sürülen başka modeller de bulunuyor. Örneğin, Roger Penrose’un Konformal Döngüsel Kozmoloji adlı modeli. Buna göre, evren sonsuz Büyük Patlama döngüleri geçirir ve halka yapıların oluşması için uygundur. Ancak konformal döngüsel kozmolojinin de başka uyumsuzluk sorunları var.

Başka bir olasılık ise yapıların, uzay-zamanın dokusundaki kozmik iplikçikler olarak bilinen topolojik bir kusur olabileceği. Kozmik iplikçiklerin çok fazla fiziksel kanıtını bulamamış olsak da, teorik kanıtlar oldukça umut verici.

Başka bir açıklama ise, bu yapının muhtemelen kozmik bir iplik olabileceğini öne sürüyor. Kozmik iplik, erken evrende oluşan varsayımsal bir madde kümesidir. Diğer bir görüş ise, bu yapının tamamen yeni bir modelle açıklanabilecek başka bir şeyin kalıntısı olabileceğidir. Yani, mevcut modellerle açıklanamayan farklı bir fenomen veya oluşum olabilir.

Akla en yakın olasılık, Baryon Akustik Osilasyon (BAO) ile ilgili gibi görünüyor. Aslında bunlar, erken evrende yayılan akustik dalgaların fosilleridir. Evrenin erken döneminde, madde ve ışık arasındaki sıkışıklıkların bir sonucu olarak yoğunluk dalgalanmaları meydana gelmişti. Bu da ses dalgalarının oluşmasına neden oldu. Erken ve yoğun evrende yayılan ses dalgaları, baryonları (protonlar ve nötronlar gibi katı maddeyi oluşturan atomaltı parçacıkların toplamı) belirli bir desende düzenlemişti. Bu desen, evrenin genişleyerek seyrelmesi ile birlikte sabitlenerek belirgin hale geldi. BAO’lar, işte bu sabit ölçekteki yoğunluk desenlerini ifade ediyor.

Ancak Büyük Halka bir BAO değil. BAO’lar, çapları yaklaşık 1 milyar ışık yılı olan sabit boyutlu kürelerdir. Büyük Halka’nın detaylı incelemesi, daha çok uzaktan bir halka gibi görünen vida şeklinde olduğunu gösteriyor.

Kimsenin tam olarak ne anlama geldiğini bilmediği, Büyük Halka ve Dev Yay, evreni ve onun gelişimini anlamaya çalışırken, hem tek tek hem de birlikte bize büyük bir kozmolojik gizem sunuyorlar.