Etobur Bitkilere Bir Yenisi Eklendi

Kuzey Amerika kıtasının batı kıyılarındaki yaygın bir otsu bitki Triantha occidentalis’in etçil olduğu keşfedildi. Geçtiğimiz 10 yıl içinde bitki dünyasına yalnızca iki etçil bitki katıldı ve bunlardan biri T. occidentalis. Böylece, aslında etçil olduğunu bilmediğimiz başka bitkilerin de menülerinde sineklere ve diğer küçük böceklere yer veriyor olma ihtimali, botanikçileri heyecanlandırıyor diyebiliriz.

Etçil bitkiler, genelde toprakta az besin maddesi bulunan güneşli ve sulak alanlarda bulunuyor. Böceklerin bedenlerinden azot ve fosfor çekme becerileri sayesinde rekabet güçleri artıyor.

T. occidentalis de Kuzey Amerika’nın Pasifik kıyılarında, California’dan Alaska’ya kadar dere kıyıları ve sulak alanlarda, diğer etçil bitkilerle yan yana görülüyor. Fakat bu türün ait olduğu ailede daha önce etçil özelliklere rastlanmamıştı.

Yazın 60 cm’e kadar boylanan bitkinin sapındaki yapışkan kırmızı tüylerin üzerinde parlak bir salgı görülüyor. Bilim insanları bu tüylerin üzerine yapışmış böceklerle daha önce karşılaşmışsa da bu, zararlı böceklerden ve tozlaşmaya faydası olmayan diğer küçük böceklerden korunma sağlayan, bitki dünyasında sık karşılaşılan bir özellik. Dolayısıyla şimdiye kadar bilim insanlarının gözünden kaçmış olması şaşırtıcı değil.

Araştırmacılardan Sean Graham’ın bir çalışma arkadaşı, bitkilerde fotosentez için kullanılan bir genin T. occidentalis’te olmadığını fark edince ilgisini çekmiş çünkü bu genin çeşitli etçil bitkilerde de olmadığı biliniyor. ‘‘Bu bizi şüphelendirdi’’ diyor Graham, ‘‘Çünkü böcekleri yakalama mekanizması T. occidentalis’te zaten mevcut’’.

Graham ve ekibi bulguları doğrulamak için Azot-15 adı verilen nadir bir azot izotopu kullandı. Meyve sineklerine bu izotop içeren besinlerle besledikten sonra sinekleri sahada çeşitli bitkilerin yapraklarına ve saplarına yapıştırdı. Birkaç hafta sonra bu bitkilerden örnek toplayıp, bitkilerin bünyesinde Azot-15 izotopu olup olmadığını inceledi. Çünkü, bitkiler bu sinekler ile beslendiyse, sineklerin bünyesindeki Azot-15 izotopları bitki bünyesine de geçmiş olmalıydı ve sonuç beklendiği gibiydi: T. occidentalis’in bünyesindeki azotun %64’ü Azot-15 ile beslenmiş sineklerden geliyordu. Bu, etçil olduğu bilinen diğer bitkilere yakın bir oran. Ayrıca, yapışkan tüylerin üzerinde diğer etçil bitkilerde de bulunan phosphatase adlı bir sindirim enzimi de tespit edildi.

T. occidentalis’i ilginç kılan başka bir özelliği ise, tek çenekli ve etçil birkaç bitkiden biri olması. Tek çenekli bitkilerin gövde yapısının, bu tip karmaşık tuzaklar geliştirmek için pek uygun olmadığı düşünülüyor. Dolayısıyla, bitki evriminde etçilliğin incelenmesi açısından da oldukça önemli bir gelişme olarak görülüyor.