On yıldır Satürn’ün aylarını incelemekte olan Cassini uzay aracının, buzdan yüzeyinin 30-40 km altında bir sıvı su okyanusu barındırdığını belirlemesiyle, halkalı gezegenin küçük aylarından Enceladus, “sınıf atlamaya” hazırlanıyor.
Bulgu, 504 kilometre çaplı uyduya, Güneş Sistemi’nde derinliklerinde okyanus barındıran dünyaların girebildiği ve şimdiye kadar yalnızca dev uydular Titan ve Europa’nın üye bulunduğu elit kulübe katılma hakkı tanıyor.
Roma’daki Sapienza Üniversitesi’nden Luciano Iess yönetiminde bir grup İtalyan ve Amerikalı araştırmacı, buzullar altındaki okyanusun varlığını, Cassini’nin 2010 ve 2012 yıllarındaki yakın geçişlerinde buz kaplı ayın kütleçekim alanının, uzay aracının rotasına yaptığı etkilerle, kuzey ve güney yarıküreleri arasındaki asimetriden çıkardı.
Güney kutup bölgesinde yüzeyin, kütleçekim alanı verilerini açıklayacak kütleden yoksun olduğunu kaydeden ekip, altta, yüzeyi kaplayan buzdan daha yoğun bir kütlenin, büyük olasılıkla da bir sıvı su okyanusunun bulunması gerektiği duğu sonucuna vardı.
Cassini uzay aracınca çekilen ve Güney yarıkürede buz örtüsü üzerinde “kaplan çizgileri” diye adlandırılan paralel yarıkların görüntüsü (yukarıda ) ve bunlardan püsküren su buharı ve buz parçacıklarından oluşmuş geyzerler (aşağıda).
Güney enlemlerde buz örtüsü üzerinde kaplan çizgileri denen bölgede ilk kez 2005 yılında gözlenen mineralce zengin su buharı geyzerleri (uzay boşluğunun basınçsız ortamında su gaz haline “süblimleşir” ya da katı halde yani buz olarak bulunabilir), araştırmacıların buzun altında kutuptan ekvatora olan mesafenin yarısına kadar uzanan bir okyanusun bulunduğu yolundaki yargılarını destekliyor. Bu ölçekler, var olduğu düşünülen okyanusun, ABD-Kanada sınırındaki “Büyük Göller” in en büyüğü olan Superior Gölü boyutlarında olduğu anlamına geliyor.
Ekip, okyanusun silikat kayadan oluşan bir çekirdeğin üzerinde yer aldığını düşünüyor ki, bu da geyzerlerin mineralce zengin oluşlarını açıklıyor. Bu konumsa, bazıları bir enerji kaynağınca desteklenmeleri halinde yaşam için uygun koşullar yaratabilecek karmaşık kimyasal tepkimeleri olası kılıyor.
REFERENCES
- 1. “Cassini reports sub-surface ocean on Enceladus”, American Association for the Advancement of Science, 3 Nisan 2013.
- 2. “Gravity measurements confirm subsurface ocean on Saturn’s moon Enceladus”, http://www.sciencedaily.com/releases/2014/04/140403142019.htm